DWMED

Jedną z chorób kości jest osteoporoza, należąca do grupy chorób, w których duże znaczenie ma stosowana przez człowieka dieta.
Na rysunkach przedstawiono przekrój przez kość kobiet w różnym wieku. Jasnym kolorem oznaczono beleczki kostne, ciemnym – przestrzeń pomiędzy beleczkami kostnymi.

a) Na podstawie rysunków określ, na czym polega zmiana struktury kości spowodowana osteoporozą i podaj tego przyczynę.

b) Zaznacz poprawne dokończenie poniższego zdania.

Dieta chroniąca organizm przed osteoporozą powinna uwzględniać pokarmy bogate w

A. magnez i witaminę B.
B. fosfor i witaminę A.
C. wapń i witaminę D.
D. cynk i witaminę C.

c) Wyjaśnij, dlaczego zagrożenie osteoporozą u kobiet wzrasta wraz z ich wiekiem. W odpowiedzi uwzględnij nazwę i rolę hormonów zmniejszających ryzyko wystąpienia choroby.

W komórkach mięśni szkieletowych i mięśnia sercowego człowieka znajduje się białko podobne do hemoglobiny – mioglobina.

Wykaż związek między funkcją mięśni szkieletowych i mięśnia sercowego człowieka a występowaniem w ich komórkach mioglobiny. W odpowiedzi uwzględnij właściwości mioglobiny.

Na rysunkach A i B przedstawiono dwa rodzaje tkanki mięśniowej.

Rozpoznaj rodzaje tkanek mięśniowych przedstawione na rysunkach – zapisz ich nazwy i podaj jedną różnicę w budowie obu tkanek.

Tkanka A:

Tkanka B:

Różnica w budowie tkanek:

Na rysunku przedstawiono przekrój podłużny fragmentu kręgosłupa człowieka.

a) Na podstawie rysunku oceń, czy poniższe informacje dotyczące budowy przedstawionego fragmentu kręgosłupa są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

b) Spośród elementów kręgosłupa opisanych na rysunku wybierz i zapisz te, które są zbudowane z tkanki:

1. kostnej:

2. chrzęstnej:

3. łącznej właściwej zbitej:

c) Określ, jakie znaczenie dla funkcjonowania kręgosłupa ma występowanie w nim krążków międzykręgowych.

Na rysunkach A i B przedstawiono, w różnym położeniu, te same kości i mięśnie odpowiedzialne za ruchy przeciwstawne kończyny górnej w stawie łokciowym.

a) Podaj nazwy mięśni oznaczonych na rysunkach numerami 1. i 2.

1. …..
2. …..

b) Określ, na czym polega antagonizm pracy mięśni oznaczonych na rysunkach numerami 1. i 2. podczas ruchu kończyny górnej w stawie łokciowym.v

Na rysunku przedstawiono budowę szkieletu dorosłego człowieka.

a) Oceń, czy poniższe informacje dotyczące budowy i funkcji szkieletu dorosłego człowieka są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

b) Spośród wymienionych nazw elementów szkieletu człowieka wybierz i podkreśl wszystkie nazwy tych, które wchodzą w skład szkieletu osiowego.

czaszka
obręcz miednicza
kręgosłup
żebra
mostek
obręcz barkowa

Podstawową przyczyną krzywicy u dzieci jest niedobór witaminy D, spowodowany najczęściej niedostateczną ekspozycją na światło słoneczne lub niedoborami pokarmowymi.

a) Wyjaśnij, dlaczego niedobór witaminy D może być przyczyną krzywicy u dzieci. W odpowiedzi uwzględnij funkcję tej witaminy.

b) Wykaż związek między ekspozycją na światło słoneczne a syntezą witaminy D w organizmie człowieka.

W klatce piersiowej człowieka występuje 12 par żeber. Żebra łączą się z kręgami kręgosłupa za pomocą stawów, natomiast w przedniej części większość żeber jest połączona z mostkiem za pomocą tkanki chrzęstnej.

Praca klatki piersiowej, powodująca wentylację płuc, jest czynnością w zasadzie niezależną od woli, wykonywaną automatycznie. Ruchami oddechowymi kieruje układ nerwowy poprzez ośrodek oddechowy, znajdujący się w rdzeniu przedłużonym. Zostaje on pobudzony, gdy we krwi wzrasta stężenie CO2 .

Na rysunku przedstawiono budowę klatki piersiowej człowieka.

1.

a) Na podstawie rysunku i przedstawionych informacji uzupełnij zdania dotyczące budowy klatki piersiowej człowieka – wpisz w wyznaczone miejsca cyfry określające liczbę par poszczególnych rodzajów żeber.

Z mostkiem za pomocą tkanki chrzęstnej połączonych jest bezpośrednio …… par żeber, zwanych żebrami właściwymi. Kolejne ……. pary łączą się chrząstkami z ostatnimi żebrami
właściwymi, a ostatnie ……. pary to tzw. żebra wolne, które kończą się swobodnie w powłokach ciała.

b) Wykaż związek między połączeniem żeber z mostkiem i ze sobą za pomocą tkanki chrzęstnej a ruchami oddechowymi klatki piersiowej człowieka.

2.

Na podstawie przedstawionych informacji wyjaśnij, w jaki sposób zwiększony wysiłek fizyczny wzmaga intensywność ruchów oddechowych klatki piersiowej. W odpowiedzi uwzględnij mechanizm tego procesu.

Na rysunku przedstawiono fragment układu ruchu człowieka.

a) Podaj nazwę tkanki, z której zbudowany jest brzusiec, oraz nazwę tkanki, z której zbudowane są ścięgna mięśnia dwugłowego.

Brzusiec:

Ścięgna:

b) Wybierz spośród A–D i zaznacz rodzaj stawu utworzonego przez głowę kości ramiennej i łopatkę.

A. kulisty
B. siodełkowy
C. zawiasowy
D. obrotowy

c) Wymień nazwy kości wchodzących w skład obręczy kończyny górnej człowieka

U dorosłego człowieka pomiędzy kośćmi czaszki występują połączenia ścisłe w postaci szwów oraz stawy. W czaszce noworodka występuje większa liczba kości niż u człowieka dorosłego, a niektóre połączenia ścisłe nie są jeszcze zrośnięte i tworzą tzw. ciemiączka, gdyż proces kostnienia czaszki kończy się dopiero w drugim roku życia.

Na rysunkach przedstawiono budowę czaszki dorosłego człowieka (A) oraz budowę czaszki noworodka – widok z góry (B).

a) Podaj nazwy kości czaszki oznaczonych na rysunku numerami 1, 2 i 3.

1. ……
2. ……
3. ……


b) Wybierz spośród A–C i podkreśl rodzaj połączenia, które występuje między kośćmi mózgoczaszki i kością oznaczoną na schemacie numerem 3.

A. sztywne
B. półruchome
C. ruchome


c) Określ, jakie znaczenie adaptacyjne mają w czaszce ciemiączka.

Na rysunku przedstawiono trzy organy: biceps, serce i jelito, różniące się rodzajem tworzącej je tkanki mięśniowej.

Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące tych organów są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

Na rysunku przedstawiono budowę kręgosłupa człowieka w dwóch różnych fazach rozwojowych. Cyframi I–V oznaczono poszczególne odcinki kręgosłupa.

Uwaga: Nie zachowano proporcji wielkości struktur.

1. Określ, który z rysunków – A czy B – przedstawia budowę kręgosłupa noworodka. Odpowiedź uzasadnij, porównując wybraną cechę budowy kręgosłupa noworodka z odpowiednią cechą budowy kręgosłupa osoby dorosłej.

Rysunek: ….

Uzasadnienie:

2. Wypisz z rysunku odcinki kręgosłupa dorosłego człowieka, które mają pomiędzy wszystkimi kręgami krążki międzykręgowe. Zapisz ich oznaczenia cyfrowe spośród I–V.

3. Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź A, B albo C oraz odpowiedź 1., 2. albo 3.

Krążki międzykręgowe występujące w kręgosłupie dorosłego człowieka są zbudowane z tkanki

4. Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące kręgosłupa dorosłego człowieka są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

Krzywica to choroba skutkująca zmianami w układzie kostnym, których przyczyną są zaburzenia gospodarki wapniowo–fosforanowej. W Wielkiej Brytanii w ciągu dwóch ostatnich dekad podwoiła się liczba dzieci hospitalizowanych z powodu krzywicy. Przyczyn zaczęto szukać w rozpowszechnianiu się niezdrowych nawyków żywieniowych, a także w mniejszej ilości czasu, jaką spędzają małe dzieci na świeżym powietrzu. Tymczasem klimatolodzy twierdzą, że może stać za tym obserwowany w Wielkiej Brytanii wyraźny wzrost zachmurzenia w ciepłej połowie roku.

1. Wykaż, że wzrost zachmurzenia w Wielkiej Brytanii może być przyczyną zwiększonej zachorowalności dzieci na krzywicę.

2. Podaj dwa przykłady nawyków żywieniowych będących czynnikami ryzyka krzywicy u dzieci.