DWMED

Glutaminian sodu jest zawarty niemal we wszystkich produktach żywnościowych. Dodawany jest do produktów spożywczych jako wzmacniacz smaku i zapachu. Zmniejsza natomiast wrażliwość komórek na leptynę – hormon uczestniczący w regulacji pobierania pokarmu, wytwarzany w białej tkance tłuszczowej. Leptyna pobudza ośrodek sytości, przez co nazywana jest „hormonem szczupłej sylwetki”.

a) Na podstawie tekstu uzupełnij poniższe zdania tak, aby poprawnie wyjaśniały wpływ glutaminianu sodu w pokarmach na odżywianie się człowieka. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.

Glutaminian sodu obniża wrażliwość komórek na leptynę, przez co ośrodek sytości (jest / nie jest) pobudzany, co skutkuje (wzrostem / spadkiem) łaknienia. Dlatego spożywanie żywności o wysokiej zawartości tego związku przyczynia się do (niedowagi / nadwagi).

b) Spośród wymienionych poniżej części mózgowia wybierz i podkreśl tę część, w której znajduje się ośrodek sytości.

śródmózgowie
kresomózgowie
móżdżek
podwzgórze
rdzeń przedłużony

Enzymy trawiące białka są wydzielane w przewodzie pokarmowym pod postacią nieaktywnych proenzymów, a następnie – uaktywniane pod wpływem określonych czynników chemicznych. Proenzymem pepsyny jest pepsynogen.

Na schemacie przedstawiono jeden z etapów trawienia białek w przewodzie pokarmowym człowieka.

a) Podaj nazwę odcinka przewodu pokarmowego człowieka, w którym zachodzi rozkład białek pod wpływem pepsyny.

b) Podaj nazwę lub wzór chemiczny związku oznaczonego na schemacie numerem 1, pod wpływem którego uaktywniany jest pepsynogen.

c) Wyjaśnij, dlaczego enzymy proteolityczne są wydzielane do przewodu pokarmowego w formie nieaktywnych proenzymów. W odpowiedzi odnieś się do narządu, w którym są produkowane te proenzymy.

W uzębieniu człowieka wyróżniamy cztery rodzaje zębów, które ułożone są w dwóch łukach zębowych: górnym i dolnym. Na schemacie przedstawiono górny łuk zębowy człowieka. Numerami 1–8 oznaczono kolejne zęby połowy łuku zębowego.

a) Określ, czy na schemacie przedstawiono stałe uzębienie człowieka, czy – uzębienie mleczne. Odpowiedz uzasadnij, uwzględniając liczbę lub rodzaje zębów.

b) Wybierz ze schematu i zapisz oznaczenia cyfrowe wszystkich zębów, których budowa jest przystosowana do odgryzania kawałków pokarmu, oraz podaj ich nazwy.

c) Podaj nazwę kości, w której osadzone są zęby w dolnym łuku zębowym człowieka.

Insulina jest hormonem białkowym (peptydowym) wytwarzanym przez organizm człowieka, regulującym poziom cukru we krwi. Niedobór tego hormonu prowadzi do cukrzycy, a ta – do zaburzenia pracy wielu narządów. Insulinę jako substancję leczniczą pozyskiwano dawniej z organizmów zwierząt hodowlanych. Ta insulina nieco różni się składem aminokwasowym od insuliny ludzkiej. Obecnie insulina jest produkowana biotechnologicznie przez pałeczki okrężnicy (bakterie) zmodyfikowane technikami inżynierii genetycznej poprzez wprowadzenie do nich genu ludzkiej insuliny.

a) Podaj nazwę narządu, którego komórki wytwarzają insulinę, oraz jej rolę w regulacji poziomu cukru w organizmie człowieka.

Nazwa narządu:

Rola insuliny:

b) Na podstawie tekstu i własnej wiedzy sformułuj argument potwierdzający korzyści dla człowieka wynikające ze stosowania insuliny pochodzenia biotechnologicznego, w porównaniu z insuliną odzwierzęcą.

c) Wyjaśnij, dlaczego insulina nie może być stosowana jako lek – doustnie. W odpowiedzi odnieś się do jej właściwości chemicznych.

W organizmie zdrowego człowieka, po zjedzeniu pokarmu bogatego w cukry, stężenie glukozy we krwi (zawierającej wchłonięte produkty trawienia) transportowanej żyłą wrotną ze ściany jelita do wątroby jest wysokie. We krwi wypływającej z wątroby żyłą wątrobową stężenie glukozy jest dużo niższe.

Podaj przyczynę różnicy poziomu glukozy we krwi w żyle wrotnej i w żyle wątrobowej.

Trawienie określonych składników zawartych w pobranym pokarmie odbywa się w różnych odcinkach przewodu pokarmowego, zależnie od warunków i enzymów występujących w tych odcinkach, umożliwiających przebieg tego procesu.

a) Uzupełnij poniższy schemat tak, aby prawidłowo ilustrował etapy trawienia skrobi. Wpisz w wyznaczone miejsca właściwe nazwy, wybrane spośród wymienionych.

maltoza
glukoza
amylaza
maltaza
dekstryny

b) Uzupełnij poniższe zdania, opisujące trawienie białek w przewodzie pokarmowym człowieka. Wpisz w wyznaczone miejsca właściwe nazwy, wybrane spośród wymienionych.

jama ustna
wątroba
dwunastnica
żołądek
jelito grube
trzustka

Trawienie białek zostaje zapoczątkowane w …….., gdzie wydzielany jest nieaktywny proenzym przekształcany następnie pod wpływem kwasu solnego w postać aktywną enzymu trawiącego białka – pepsynę. Dalszy proces trawienia białek zachodzi w ……….. pod wpływem enzymów wydzielanych do tego odcinka przewodu pokarmowego przez ……….. .

Na rysunku A przedstawiono budowę układu pokarmowego człowieka, na rysunku B – struktury związane z wchłanianiem substancji pokarmowych.

a) Określ, w jaki sposób na proces trawienia w układzie pokarmowym człowieka wpływa wątroba.

b) Podaj nazwę struktur przedstawionych na rysunku B oraz ich lokalizację w przewodzie pokarmowym człowieka i określ znaczenie tych struktur dla funkcjonowania tego odcinka przewodu pokarmowego.

Nazwa: 
Lokalizacja:
Znaczenie:

Na schemacie, w sposób ogólny, przedstawiono mechanizm regulacji stężenia glukozy we krwi człowieka.

1. Uzupełnij powyższy schemat tak, aby ilustrował zaburzenie homeostazy glukozowej, które zostało spowodowane pominięciem posiłku. W tym celu spośród odpowiedzi zamieszczonych w każdej ramce 1.–4. wybierz i zaznacz w kwadraciku znakiem X odpowiedź właściwą

2. Spośród procesów zachodzących w wątrobie (punkt 3. na schemacie) wybierz i zapisz nazwę tego, który będzie stymulowany przez długotrwałą głodówkę.

Uzupełnij tabelę, w której scharakteryzujesz trawienie wymienionych grup składników pokarmowych w przewodzie pokarmowym człowieka – wpisz właściwe nazwy grup enzymów i końcowe produkty ich trawienia.

Cukrzyca jest chorobą wynikającą z upośledzenia wydzielania insuliny przez komórki wysp Langerhansa w trzustce (cukrzyca typu I) bądź braku lub nieprawidłowego funkcjonowania receptorów insuliny w komórkach tkanek docelowych (cukrzyca typu II). Czynnikiem sprzyjającym zachorowaniu na cukrzycę typu II jest otyłość.

a) Uzupełnij poniższe zdania tak, aby informacje dotyczące cukrzycy były prawdziwe. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.

W przypadku cukrzycy typu I we krwi występuje (nadmiar / niedobór) insuliny, a stężenie glukozy we krwi jest (powyżej / poniżej) normy. Charakterystycznym objawem cukrzycy jest (brak / obecność) glukozy w moczu.

b) Określ, dlaczego jest tak ważne stosowanie diety zrównoważonej w profilaktyce cukrzycy typu II.

Uzupełnij tabelę, w której scharakteryzujesz wybrane witaminy – wpisz w każdym wierszu właściwe informacje.

Na schemacie przedstawiono układ wrotny wątroby człowieka.

a) Na podstawie schematu uzupełnij poniższe zdania – wpisz w wyznaczone miejsca nazwy naczyń krwionośnych tak, aby opis krążenia krwi w układzie wrotnym był prawidłowy.

Składniki pokarmowe są transportowane z układu pokarmowego do wątroby przez …… . Tlen niezbędny do przemian
metabolicznych w wątrobie doprowadza do wątroby krew znajdująca się w …… . Bezpośrednio po posiłku największe stężenie glukozy jest w …….. .


b) Oceń, czy poniższe informacje dotyczące funkcji wątroby są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

Na rysunku przedstawiono fragment przewodu pokarmowego człowieka.

Podaj nazwę części przewodu pokarmowego, którą oznaczono na rysunku literą X, i określ funkcję, jaką ona pełni.

Nazwa X:

Funkcja:

W błonie śluzowej ściany żołądka występują gruczoły żołądkowe właściwe i gruczoły żołądkowe odźwiernikowe. Gruczoły żołądkowe właściwe zawierają dwa rodzaje komórek: komórki główne – produkujące pepsynogen i komórki okładzinowe – wytwarzające kwas solny. Gruczoły odźwiernikowe wydzielają śluz.

a) Na podstawie przedstawionych informacji wyjaśnij, na czym polega współdziałanie komórek głównych i komórek okładzinowych w procesie trawienia składników pokarmowych w żołądku.


b) Określ funkcję wydzieliny gruczołów odźwiernikowych w żołądku.

Przyjmowanie pokarmu lub niechęć do jedzenia wiąże się z funkcjonowaniem ośrodków głodu i sytości znajdujących się w podwzgórzu. Bodźcem dla obu tych ośrodków jest różny poziom glukozy we krwi.

Zespół Pradera-Williego (PWS) to zespół wad wrodzonych, zwykle spowodowany delecją fragmentu długiego ramienia chromosomu 15 pochodzącego od ojca. Zespół ten uważany jest
za najczęstszą genetycznie uwarunkowaną przyczynę otyłości. Do przybierania na wadze doprowadza mniejsze niż u zdrowych ludzi zapotrzebowanie energetyczne w połączeniu z ciągłym i niepohamowanym głodem. Chory z PWS nie czuje się najedzony, bez względu na to ile zje – czuje stały głód fizyczny, który nie ma nic wspólnego z apetytem.

Na schemacie przedstawiono mechanizm działania ośrodków głodu i sytości zlokalizowanych w podwzgórzu.

Zaznacz poprawne dokończenie zdania – wybierz odpowiedź spośród A–B oraz odpowiedź spośród 1.–2.

Otyłość w zespole Pradera-Willego może być następstwem