DWMED

Laura, aby uniknąć odwodnienia podczas zawodów odbywających się w upalny dzień, wypiła dużą ilość wody. Po zawodach zdiagnozowano u niej hiponatremię wywołaną spożyciem dużej ilości płynów o małej zawartości sodu. Organizm człowieka próbuje utrzymać równowagę płynów i sodu za pomocą mechanizmów hormonalnych. Podczas ćwiczeń fizycznych zwiększona aktywność współczulna powoduje wzmożone wydzielanie aldosteronu i wazopresyny, co sprzyja zatrzymaniu przez nerki Na+ i wody.

Na podstawie: D.U. Silverthorn, Fizjologia człowieka. Zintegrowane podejście, 2018.

1. Przeczytaj poniższy tekst i uzupełnij luki (1.–2.) wyrażeniami z tabeli, wybierając w każdym przypadku jedno z dwóch zaproponowanych.

W wyniku hiponatremii spowodowanej nadmierną podażą płynów nastąpi (1) wydzielania wazopresyny oraz (2) wydzielania aldosteronu.

2. Do każdego z wymienionych w tabeli hormonów przyporządkuj miejsce jego wydzielania.

Na poniższej rycinie przedstawiono trzy typy naczyń włosowatych człowieka.

• typ I – naczynia o ścianie ciągłej – śródbłonek jest ciągły, nie ma otworów i przerw. Ten rodzaj naczyń włosowatych ma selektywną przepuszczalność, która kontrolowana jest przez ciągłą warstwę śródbłonka.

• typ II – naczynia o ścianie okienkowej – śródbłonek posiada niewielkie otwory, które przesłonięte są przeponką. Ten typ charakteryzuje się dużą przepuszczalnością dla substancji wysokocząsteczkowych.

• typ III – naczynia zatokowe o ścianie nieciągłej – śródbłonek ma wiele otworów i przerw między poszczególnymi komórkami, dzięki temu przepuszczalność jest bardzo wysoka.

Źródło: Cichocki, Litwin i Mirecka (2002) Kompendium histologii (Wydanie 3) Rozdział 9. Układ naczyniowy, str. 182; www.medonet.pl

Dopasuj do wymienionych w tabeli struktur typowy dla nich typ naczyń włosowatych.

Na szkiełku podstawowym umieszczono od lewej strony kolejno trzy krople zawierające surowice wzorcowe uzyskane z grup krwi: A, B i 0. Następnie do każdej z trzech kropli dodano erytrocyty pacjenta o nieznanej grupie krwi. Wyniki badania przedstawiono na poniższej fotografii.

Określ grupę krwi badanego pacjenta.

A. Grupa A.
B. Grupa B.
C. Grupa AB.
D. Grupa 0.

Podczas prac w przydomowym ogródku jego właściciel zranił się w dłoń. Powstał skrzep i po kilku godzinach rozwinął się w tym miejscu odczyn zapalny. Po opatrzeniu rany lekarz podał pacjentowi dożylny zastrzyk surowicy przeciwtężcowej.

a) Podaj dwie podstawowe funkcje, jakie w organizmie człowieka spełnia proces krzepnięcia krwi.

1.
2.

b) Wyjaśnij, dlaczego w przedstawionej sytuacji lekarz podał surowicę przeciwtężcową i dlaczego surowicy tej nie podaje się doustnie.

c) W każdej parze podkreśl po jednym rodzaju odporności uzyskiwanej dzięki podaniu surowicy przeciwtężcowej.

swoista / nieswoista
czynna / bierna
naturalna / sztuczna

d) Określ, w jaki sposób można zabezpieczyć się w przyszłości przed rozwojem infekcji na skutek zarażenia się tężcem w podobnych przypadkach skaleczenia ciała. Odpowiedź uzasadnij.

Badano wpływ rosnącego obciążenia wysiłkowego (wykonanej pracy) na ciśnienie skurczowe i rozkurczowe krwi tętniczej osób wykonujących ćwiczenia fizyczne.

Wyniki przedstawiono na wykresie.

a) Na podstawie wyników badania przedstawionych na wykresie sformułuj wniosek odnoszący się do problemu badanego w tym eksperymencie.

b) Wyjaśnij, dlaczego wzrostowi obciążenia wysiłkowego towarzyszą przedstawione na wykresie zmiany ciśnienia skurczowego krwi.

Krzywa wiązania tlenu przedstawia wysycenie cząstkowe hemoglobiny w zależności od ciśnienia cząstkowego tlenu.

Wysyceniem cząstkowym nazywa się stosunek liczby miejsc zawierających związany tlen do całkowitej liczby miejsc zdolnych do wiązania tlenu w cząsteczkach hemoglobiny.
Na wiązanie tlenu przez hemoglobinę wpływają różne czynniki, m.in. stężenie 2,3–bisfosfoglicerynianu (2,3–BPG) w erytrocytach. Na wykresie przedstawiono dwie krzywe wiązania tlenu:
• czarna krzywa przedstawia dane uzyskane z użyciem ludzkiej hemoglobiny oczyszczonej (wyizolowanej z erytrocytów)
• czerwona krzywa przedstawia dane uzyskane z użyciem ludzkiej hemoglobiny znajdującej się w erytrocytach.

Na osi X zaznaczono typowe wartości ciśnienia cząstkowego tlenu występujące w płucach oraz w tkankach innych narządów organizmu.

1. Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące wiązania tlenu przez hemoglobinę są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

2. Wiązanie 2,3–BPG z hemoglobiną płodową jest znacznie słabsze niż z hemoglobiną dorosłego człowieka. U ciężarnych kobiet stężenie 2,3–BPG w erytrocytach jest o 30% wyższe niż u kobiet niebędących w ciąży.

Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby w poprawny sposób przedstawiało wpływ 2,3–BPG na wiązanie tlenu przez hemoglobinę. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie.

Podwyższone stężenie2,3–BPG w erytrocytach ciężarnych kobiet jest przyczyną (obniżonego / podwyższonego) powinowactwa hemoglobiny matki do tlenu, co (ułatwia / utrudnia) dyfuzję tlenu z części macicznej łożyska do części płodowej łożyska.

3. Podaj przykład funkcji pełnionej przez hemoglobinę w erytrocytach, innej niż transportowanie tlenu.

W utrzymaniu homeostazy organizmu uczestniczą różne układy narządów. Na przykład w utrzymaniu pH krwi człowieka na poziomie 7,4 uczestniczą przede wszystkim dwa układy narządów, dzięki którym może się zmieniać stężenie związków chemicznych wpływających na wartość pH krwi.

a) Zaznacz związek chemiczny, od którego głównie zależy wartość pH krwi człowieka.

A. dwutlenek węgla
B. glicerol
C. glukoza
D. witamina A

b) Wśród podanych układów narządów człowieka podkreśl te dwa, których funkcja ma największy wpływ na wartość pH krwi.
nerwowy,    oddechowy,    pokarmowy,    wydalniczy

Na schemacie przedstawiono trzy obrazy mikroskopowe próbki krwi pacjenta po dodaniu do niej określonych przeciwciał. Badanie wykonano w celu oznaczenia grupy krwi pacjenta.

Podaj grupę krwi, którą ma badany pacjent. W odpowiedzi uwzględnij układ grupowy krwi AB0 oraz czynnik Rh.

Grupa krwi pacjenta:

Na wykresie przedstawiono zależność między wysyceniem hemoglobiny tlenem a ciśnieniem parcjalnym tlenu.

Określ, który z punktów (A–C) zaznaczonych na wykresie wskazuje wysycenie hemoglobiny typowe dla naczyń włosowatych płuc. Odpowiedź uzasadnij.

Krążenie wieńcowe zaopatruje w tlen mięsień sercowy. Tętnice wieńcowe (prawa i lewa) odchodzą od aorty. Ich coraz drobniejsze rozgałęzienia doprowadzają krew do naczyń włosowatych w różnych częściach mięśnia sercowego. Żyły krążenia wieńcowego zbierają krew z włosowatych naczyń wieńcowych i doprowadzają ją przez zatokę żylną lub bezpośrednio do prawego przedsionka.

Podkreśl – w nawiasie poniższego zdania – poprawne określenie dotyczące obiegu krwi, do którego należy krążenie wieńcowe.

Z podanego opisu wynika, że krążenie wieńcowe jest częścią (małego / dużego) obiegu krwi.

Na rysunku w sposób schematyczny przedstawiono mały i duży obieg krwi w organizmie człowieka. Uwaga: nie oznaczono kierunku przepływu krwi.

a) Wpisz po dwa oznaczenia literowe naczyń krwionośnych (A−D), które:

doprowadzają krew do serca
wyprowadzają krew z serca

b) Wpisz literę, którą na rysunku oznaczono aortę.

Żylaki kończyn dolnych to trwałe poszerzenia żył powierzchownych z ich jednoczesnym wydłużeniem i poskręcaniem. Jest to związane z nieprawidłowym przepływem krwi w tych naczyniach.
Na schemacie przedstawiono mechanizm przepływu krwi w naczyniach żylnych kończyn dolnych człowieka.

1. Wyjaśnij, jaką funkcję w przepływie krwi przez naczynia żylne pełnią znajdujące się w nich zastawki.

2. Wyjaśnij, dlaczego długotrwała praca, której towarzyszy stałe napięcie mięśni kończyn dolnych, np. wielogodzinne stanie w jednym miejscu, może być przyczyną powstawania żylaków.

Na schemacie przedstawiono w sposób uproszczony układ naczyń krwionośnych wątroby.

Oznacz za pomocą strzałek kierunek przepływu krwi w każdym z trzech naczyń krwionośnych opisanych na schemacie, a także zapisz poniżej nazwę naczynia krwionośnego dostarczającego tlen do wątroby.

Na wykresach przedstawiono krzywe dysocjacji hemocyjaniny (w hemolimfie) i mioglobiny (w mięśniach tarki) mięczaka Cryptochiton.

1. Na podstawie wykresów określ kierunek dyfuzji tlenu – A lub B – pomiędzy hemolimfą a pracującymi mięśniami tarki mięczaka. Odpowiedź uzasadnij.

A. hemolimfa→ mięśnie tarki
B. mięśnie tarki → hemolimfa

Uzasadnienie:

2. Wyjaśnij, dlaczego u owadów nie ma barwników oddechowych w hemolimfie.

Erytrocyty zdrowego człowieka, oglądane przez mikroskop na preparatach rozmazu krwi, są lekko owalne z przejaśnieniem w części środkowej, która jest cieńsza. W stanach chorobowych mogą wyglądać inaczej. Przykładowo: w niedokrwistości spowodowanej niedoborem witaminy B12, lub brakiem kwasu foliowego erytrocyty są większe od typowych.
W niedokrwistości spowodowanej brakiem żelaza są mniejsze od typowych, a w przypadku niedokrwistości sferocytowej (niedokrwistość hemolityczna wrodzona) są kuliste bez przejaśnienia w środkowej części.

Na podstawie tekstu wyjaśnij, jakie znaczenie dla leczenia niedokrwistości może mieć określenie budowy morfologicznej erytrocytów badanego pacjenta.