DWMED

Glutaminian sodu jest zawarty niemal we wszystkich produktach żywnościowych. Dodawany jest do produktów spożywczych jako wzmacniacz smaku i zapachu. Zmniejsza natomiast wrażliwość komórek na leptynę – hormon uczestniczący w regulacji pobierania pokarmu, wytwarzany w białej tkance tłuszczowej. Leptyna pobudza ośrodek sytości, przez co nazywana jest „hormonem szczupłej sylwetki”.

a) Na podstawie tekstu uzupełnij poniższe zdania tak, aby poprawnie wyjaśniały wpływ glutaminianu sodu w pokarmach na odżywianie się człowieka. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.

Glutaminian sodu obniża wrażliwość komórek na leptynę, przez co ośrodek sytości (jest / nie jest) pobudzany, co skutkuje (wzrostem / spadkiem) łaknienia. Dlatego spożywanie żywności o wysokiej zawartości tego związku przyczynia się do (niedowagi / nadwagi).

b) Spośród wymienionych poniżej części mózgowia wybierz i podkreśl tę część, w której znajduje się ośrodek sytości.

śródmózgowie
kresomózgowie
móżdżek
podwzgórze
rdzeń przedłużony

Efektem oddziaływania hormonu tyreotropowego (TSH) na receptory komórek tarczycy jest pobudzenie ich aktywności wydzielniczej. Hormon ten nie przenika do wnętrza komórki, ale łączy się z receptorem na powierzchni komórki. U osób cierpiących na chorobę Gravesa-Basedowa limfocyty wytwarzają specyficzne przeciwciała skierowane przeciwko receptorom hormonu TSH (przeciwciała anty-TSHR).

Na poniższym schemacie przedstawiono oddziaływanie TSH i przeciwciał anty-TSHR z receptorem TSH. U osób predysponowanych genetycznie, do rozwoju choroby Gravesa-Basedowa przyczynia się współwystępowanie różnych czynników środowiskowych, takich jak infekcje bakteryjne i wirusowe stymulujące układ odpornościowy.

1. Na podstawie przedstawionych informacji i własnej wiedzy uzasadnij, że choroba Gravesa-Basedowa jest chorobą autoimmunizacyjną.

2. Na podstawie przedstawionych informacji określ, czy TSH jest hormonem steroidowym, czy jest hormonem białkowym. Odpowiedź uzasadnij.

3. Podaj nazwę gruczołu dokrewnego wydzielającego do krwi TSH oraz nazwę hormonu uwalnianego z tarczycy po pobudzeniu przez TSH, i określ wpływ hormonu tarczycy na oddychanie wewnątrzkomórkowe organizmu.

Nazwa gruczołu dokrewnego:

Nazwa hormonu:

Wpływ hormonu tarczycy na oddychanie wewnątrzkomórkowe:

4. Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby powstał poprawny opis dotyczący mechanizmu regulacji wydzielania TSH. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.

(Pobudzenie / Hamowanie) aktywności wydzielniczej komórek tarczycy przez przeciwciała anty-TSHR jest przyczyną (spadku / wzrostu) poziomu tyreotropiny we krwi, ponieważ jej wydzielanie przez (podwzgórze / przysadkę mózgową) jest regulowane na zasadzie (dodatniego / ujemnego) sprzężenia zwrotnego przez hormony tarczycy.

Na zdjęciu spod transmisyjnego mikroskopu elektronowego przedstawiono fragment komórki pochodzącej z kory nadnerczy i wydzielającej hormony.

1. Wykaż związek pomiędzy funkcją wewnątrzwydzielniczą komórek kory nadnerczy a występowaniem w nich licznych:

1. kropel tłuszczu zawierających estry cholesterolu

2. mitochondriów

2. Wybierz i zaznacz nazwy dwóch hormonów wydzielanych przez korę nadnerczy dorosłego człowieka.

A. glukagon
B. kortyzol
C. aldosteron
D. parathormon
E. wazopresyna

Na zdjęciu spod transmisyjnego mikroskopu elektronowego przedstawiono fragment komórki pochodzącej z kory nadnerczy i wydzielającej hormony.

a) Wykaż związek pomiędzy funkcją wewnątrzwydzielniczą komórek kory nadnerczy a występowaniem w nich licznych:

1. kropel tłuszczu zawierających estry cholesterolu

2. mitochondriów

b) Wybierz i zaznacz nazwy dwóch hormonów wydzielanych przez korę nadnerczy dorosłego człowieka.

A. glukagon
B. kortyzol
C. aldosteron
D. parathormon
E. wazopresyna

Insulina jest hormonem białkowym (peptydowym) wytwarzanym przez organizm człowieka, regulującym poziom cukru we krwi. Niedobór tego hormonu prowadzi do cukrzycy, a ta – do zaburzenia pracy wielu narządów. Insulinę jako substancję leczniczą pozyskiwano dawniej z organizmów zwierząt hodowlanych. Ta insulina nieco różni się składem aminokwasowym od insuliny ludzkiej. Obecnie insulina jest produkowana biotechnologicznie przez pałeczki okrężnicy (bakterie) zmodyfikowane technikami inżynierii genetycznej poprzez wprowadzenie do nich genu ludzkiej insuliny.

a) Podaj nazwę narządu, którego komórki wytwarzają insulinę, oraz jej rolę w regulacji poziomu cukru w organizmie człowieka.

Nazwa narządu:

Rola insuliny:

b) Na podstawie tekstu i własnej wiedzy sformułuj argument potwierdzający korzyści dla człowieka wynikające ze stosowania insuliny pochodzenia biotechnologicznego, w porównaniu z insuliną odzwierzęcą.

c) Wyjaśnij, dlaczego insulina nie może być stosowana jako lek – doustnie. W odpowiedzi odnieś się do jej właściwości chemicznych.

Przyczyną wielu schorzeń człowieka jest stres. Pod wpływem kortyzolu, który w chronicznym stresie jest produkowany niemal bez przerwy, zmniejsza się liczba białych ciałek krwi oraz zdolność organizmu do wytwarzania przeciwciał.

Wykaż związek między opisanym w tekście działaniem kortyzolu w chronicznym stresie a zwiększoną zapadalnością ludzi, znajdujących się pod jego wpływem, na różnego rodzaju infekcje.

Na schemacie, w sposób ogólny, przedstawiono mechanizm regulacji stężenia glukozy we krwi człowieka.

1. Uzupełnij powyższy schemat tak, aby ilustrował zaburzenie homeostazy glukozowej, które zostało spowodowane pominięciem posiłku. W tym celu spośród odpowiedzi zamieszczonych w każdej ramce 1.–4. wybierz i zaznacz w kwadraciku znakiem X odpowiedź właściwą

2. Spośród procesów zachodzących w wątrobie (punkt 3. na schemacie) wybierz i zapisz nazwę tego, który będzie stymulowany przez długotrwałą głodówkę.

Cukrzyca jest chorobą wynikającą z upośledzenia wydzielania insuliny przez komórki wysp Langerhansa w trzustce (cukrzyca typu I) bądź braku lub nieprawidłowego funkcjonowania receptorów insuliny w komórkach tkanek docelowych (cukrzyca typu II). Czynnikiem sprzyjającym zachorowaniu na cukrzycę typu II jest otyłość.

a) Uzupełnij poniższe zdania tak, aby informacje dotyczące cukrzycy były prawdziwe. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.

W przypadku cukrzycy typu I we krwi występuje (nadmiar / niedobór) insuliny, a stężenie glukozy we krwi jest (powyżej / poniżej) normy. Charakterystycznym objawem cukrzycy jest (brak / obecność) glukozy w moczu.

b) Określ, dlaczego jest tak ważne stosowanie diety zrównoważonej w profilaktyce cukrzycy typu II.

Na schemacie przedstawiono regulację hormonalną działania tarczycy.

a) Uzupełnij schemat – wpisz w kółka znak „+” (stymulacja) lub znak „–” (hamowanie) tak, aby prawidłowo obrazował mechanizm sprzężenia zwrotnego w wydzielaniu hormonów tarczycy.

b) Wyjaśnij, dlaczego stosowanie diety zawierającej ryby morskie ma istotne znaczenie
dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy.

c) Określ funkcję, jaką w organizmie człowieka pełni tyroksyna.

Procesy związane z rozrodem człowieka zachodzą w różnych narządach układu rozrodczego.

Każdemu z wymienionych procesów A–D przyporządkuj narząd wybrany spośród 1.–5, w którym ten proces zachodzi.

Procesy

A. uwolnienie komórki jajowej
B. zapłodnienie
C. zagnieżdżenie się zarodka
D. wymiana substancji między matką i płodem

Narządy

1. jajowód
2. pochwa
3. jajnik
4. macica
5. łożysko

A. …..
B. …..
C. …..
D. …..

Podstawowym mechanizmem regulującym wydzielanie hormonów przez układ hormonalny jest mechanizm ujemnego sprzężenia zwrotnego.

Na schemacie przedstawiono współzależność wydzielania hormonów przez wybrane gruczoły dokrewne.

a) Wybierz i zaznacz wiersz tabeli (A–D), w którym prawidłowo podano nazwy
gruczołów oznaczonych na schemacie literami X oraz Y.

b) Miejscom oznaczonym na schemacie numerami 1.–3. przyporządkuj odpowiednie
określenia opisujące działanie hormonów (pobudzanie albo hamowanie).

1. ……
2. ……
3. ……

Lizozym to białko występujące w organizmie człowieka. Jest zawarte w surowicy krwi, ślinie, łzach, mleku, można je znaleźć również w ziarnach neutrofilów i makrofagów.
Lizozym działa hydrolitycznie na wiązania występujące w peptydoglikanie – składniku ścian komórkowych wielu bakterii.

a) Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby powstał poprawny opis cech lizozymu. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.

Lizozym jest (enzymem / hormonem), a jego działanie należy do mechanizmów odporności (swoistej / nieswoistej).

b) Określ funkcję, jaką pełnią makrofagi w reakcji odpornościowej.

W trzustce występują dwa rodzaje komórek gruczołowych (wydzielniczych). Jedne z nich mają zdolność wytwarzania enzymów trawiennych, drugie – komórki wysepek Langerhansa – wytwarzają hormony kontrolujące i regulujące poziom glukozy we krwi.

Podaj nazwy wytwarzanych przez trzustkę

a) dwóch enzymów trawiennych:

1.

2.


b) dwóch hormonów regulujących poziom glukozy we krwi:

1.

2.

Na schemacie przedstawiono hormonalną kontrolę gospodarki wapniowej w organizmie człowieka. Cyframi 1 i 2 oznaczono poziom wapnia we krwi, a literami X i Y – hormony kontrolujące ten poziom.

Wybierz spośród A–D i zaznacz odpowiedź, w której oznaczeniom cyfrowym i literowym na schemacie przyporządkowano właściwe opisy.

A. 1 – niski, 2 – wysoki, X – parathormon, Y – kalcytonina
B. 1 – wysoki, 2 – niski, X – parathormon, Y – kalcytonina
C. 1 – wysoki, 2 – niski, X – kalcytonina, Y – parathormon
D. 1 – niski, 2 – wysoki, X – kalcytonina, Y – parathormon

Na schemacie przedstawiono mechanizm hormonalnej kontroli aktywności gonad męskich.

a) Podaj nazwę części mózgowia oznaczonej na schemacie literą X.

b) Na podstawie schematu oceń, czy poniższe informacje dotyczące hormonalnej kontroli aktywności jąder są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.