DWMED

Cukrzyca jest chorobą związaną z zaburzeniem regulacji poziomu glukozy we krwi spowodowanym przez różne czynniki.

Wymień nazwy dwóch hormonów wydzielanych przez trzustkę, które biorą udział w regulacji stężenia glukozy we krwi, i podaj, na czym polega rola każdego z nich.

1. Nazwa hormonu: 
Rola:

2. Nazwa hormonu:
Rola:

Organizm człowieka reaguje na krótkotrwały stres wydzielaniem hormonów rdzenia nadnerczy (adrenaliny i noradrenaliny), natomiast na długotrwały stres odpowiada zwiększonym wydzielaniem hormonów kory nadnerczy (np. aldosteronu i kortyzolu). Jednak długotrwałe działanie kortyzolu skutkuje m.in. spadkiem liczby limfocytów oraz intensywnym wydzielaniem kwasu solnego w żołądku.

Przedstaw skutki, jakie dla zdrowia człowieka będącego w stanie długotrwałego stresu może mieć obniżenie liczby limfocytów.

Na schemacie przedstawiono komórkę gruczołową trzustki produkującą enzymy trawienne.

Na podstawie schematu opisz współdziałanie wszystkich wymienionych organelli w wydzielaniu enzymów trawiennych przez komórkę trzustki. W odpowiedzi uwzględnij funkcję każdego z nich.

Na schemacie przedstawiono mechanizm działania hormonów steroidowych i peptydowych na poziomie komórki.

Korzystając ze schematu podaj, na czym polega różnica między hormonami steroidowymi a hormonami peptydowymi w mechanizmie zmiany aktywności enzymatycznej komórki. W odpowiedzi uwzględnij oba hormony.

W reakcji na stres biorą udział hormony kory i rdzenia nadnerczy. Krótkotrwały, silny stres pobudza przez impulsy nerwowe rdzeń nadnerczy do wydzielania adrenaliny i noradrenaliny. Natomiast kora nadnerczy odpowiada na sygnały hormonalne. Przewlekły długotrwały bodziec stresowy odbierany jest w podwzgórzu i powoduje uwalnianie przez przysadkę mózgową hormonu tropowego – ACTH, który wraz z krwią dociera do kory nadnerczy. Stymuluje ją to do wytwarzania kortyzolu.

Na podstawie podanych informacji uzupełnij poniższy schemat ilustrujący wpływ przewlekłego stresu na wydzielanie hormonów – wpisz w prostokąty nazwy odpowiednich narządów, a w miejscu oznaczonym literą X – nazwę właściwego hormonu.

Pocenie się jest jednym z mechanizmów termoregulacji. W zależności od aktywności fizycznej zmienia się nasilenie pocenia, co wpływa na gospodarkę wodną organizmu. W regulacji gospodarki wodnej uczestniczy hormon uwalniany przez przysadkę mózgową – wazopresyna (ADH), której działanie polega m.in. na pobudzeniu zwrotnego wchłaniania wody w nerkach. Na rysunkach A, B i C przedstawiono człowieka w trzech różnych sytuacjach w jednakowej temperaturze około 20 ºC, przy czym sytuację wyjściową stanowi spoczynek.

a) Uzupełnij schemat – wpisz w odpowiednie miejsca wybrane z poniższych określenia wpływu ciężkiej pracy wykonywanej przez człowieka na ilość wydzielanego ADH i wytworzonego moczu.

zmniejsza się
nie zmienia się
zwiększa się

b) Na podstawie schematu i tekstu wyjaśnij, dlaczego picie alkoholu ma działanie moczopędne.

Osmolalność opisuje liczbę moli substancji osmotycznie czynnych rozpuszczonych w 1 litrze rozpuszczalnika (wody). W utrzymaniu równowagi wodno-jonowej organizmu bierze udział m.in. ADH – hormon antydiuretyczny (wazopresyna).

a) Podaj nazwę gruczołu wydzielania wewnętrznego, w którym magazynowany jest ADH.

b) Wyjaśnij, na czym polega rola ADH w utrzymaniu stałej osmolalności osocza.

Spośród wymienionych nazw gruczołów wydzielania dokrewnego, wybierz i podkreśl nazwę tego, który nie podlega kontroli na osi „podwzgórze – przysadka – gruczoł podległy”.

tarczyca
jajniki
kora
nadnerczy
trzustka

Sen zimowy zwierząt to zjawisko fizjologiczne związane z koniecznością przetrwania zimy, a polegające na bardzo silnym obniżeniu przemiany materii. Spowolnione są wtedy procesy życiowe – spada temperatura ciała i obniża się zużycie tlenu. Zwierzęta żyją kosztem tłuszczu odłożonego w lecie. Występuje znaczna regresja tarczycy i nadnerczy.

Wykaż związek między funkcją wewnątrzwydzielniczą tarczycy a przerwaniem snu zimowego organizmu stałocieplnego. W odpowiedzi uwzględnij nazwę hormonu wydzielanego przez tarczycę.

Kortyzol to hormon należący do glikokortykoidów, wydzielany przez korę nadnerczy. Wpływa na metabolizm oraz funkcjonowanie wielu narządów, np. nerek, serca i naczyń krwionośnych. Pobudza wydzielanie HCl w żołądku. Powoduje również zmniejszenie liczby limfocytów i niektórych granulocytów oraz zmniejszenie wytwarzania przeciwciał. Wydzielanie kortyzolu zwiększa się w organizmie, który pozostaje pod wpływem działania długotrwałego stresu.

a) Na podstawie podanych informacji wyjaśnij, dlaczego człowiek pozostający w długotrwałym stresie jest bardziej podatny na choroby zakaźne. W odpowiedzi uwzględnij działanie kortyzolu.

b) Wyjaśnij, dlaczego glikokortykoidy znalazły zastosowanie w leczeniu osób, u których przeprowadzono przeszczep.

Jedną z funkcji jąder jest wydzielanie męskiego hormonu płciowego – testosteronu, który odgrywa ważną rolę w wielu procesach życiowych człowieka.

Oceń, czy poniższe informacje dotyczące roli testosteronu w organizmie człowieka są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

Insulina i glukagon to hormony regulujące poziom glukozy we krwi człowieka.

Określ, w których procesach uczestniczy insulina, a w których – glukagon. Zaznacz G, jeśli proces jest zależny od glukagonu, albo I – jeśli jest zależny od insuliny.

Regulacja temperatury ciała człowieka polega na odpowiednim równoważeniu procesów wytwarzania ciepła i jego utraty. Utrzymaniem temperatury ciała na stałym poziomie zajmuje się ośrodek temperatury znajdujący się w przedniej części podwzgórza. Działa on na zasadzie termostatu. Podwyższona temperatura krwi pobudza termoreceptory znajdujące się w ośrodku i następuje utrata ciepła poprzez rozszerzenie naczyń krwionośnych. Obniżona temperatura krwi hamuje aktywność termoreceptorów i następuje zwiększenie produkcji ciepła oraz zmniejszenie jego utraty.

a) Opisz rolę naczyń włosowatych obecnych w skórze w utrzymaniu stałej temperatury ciała człowieka, kiedy krew wykazuje zbyt wysoką temperaturę.

b) Spośród wymienionych poniżej (A–F) wybierz i zaznacz wszystkie reakcje organizmu, jakie występują u człowieka przebywającego w niskiej temperaturze otoczenia.

A. przyspieszona praca serca
B. zwiększona wentylacja płuc
C. przyspieszenie spalania glukozy
D. intensywne pocenie się człowieka
E. pojawienie się drżenia mięśni, tzw. dreszczy
F. przyspieszenie metabolizmu wewnątrzkomórkowego

Cykl menstruacyjny (miesiączkowy) kobiety jest sterowany przy udziale różnych hormonów. Na schemacie przedstawiono przebieg procesów zachodzących w jajniku podczas cyklu menstruacyjnego kobiety oraz zmiany poziomu hormonów wydzielanych przez jajniki do krwi.

a) Podaj nazwy hormonów wydzielanych przez jajniki, na schemacie oznaczonych literami A i B. Wybierz je spośród wymienionych.

testosteron
estradiol
progesteron
folikulotropina

A. ……………….
B. ………………….

b) Określ, czy przedstawiony schemat dotyczy cyklu menstruacyjnego kobiety, u której komórka jajowa w tym cyklu została zapłodniona, czy takiej, u której komórka jajowa nie została zapłodniona. Odpowiedź uzasadnij.

Na schemacie przedstawiono mechanizm ujemnego sprzężenia zwrotnego regulujący wydzielanie tyroksyny. Znak „–” w kółku oznacza hamowanie czynności wydzielniczej struktur oznaczonych na schemacie jako 1 i 2.

Zaznacz w tabeli wiersz (A–D), który zawiera określenia poprawnie uzupełniające schemat mechanizmu sprzężenia zwrotnego regulującego wydzielanie tyroksyny.