DWMED

Na poniższym rysunku przedstawiono schematyczny rysunek fragmentu nabłonka jelitowego.
W błonie tych komórek występują dwa typy przenośników glukozy. Szczytowa część błony komórkowej, kontaktująca się ze światłem jelita, zawiera przenośniki sprzężone (symportery), które odpowiadają za pobieranie glukozy do wnętrza komórek. W częściach bocznych i części podstawnej błony komórkowej występują natomiast uniportowe przenośniki glukozy, które wyprowadzają glukozę do płynu zewnątrzkomórkowego.
W błonie komórek nabłonka jelitowego znajduje się również białko, określane jako ATPaza Na+/K+ lub pompa Na+/K+, które sprzęga wyprowadzanie Na+ z komórki z wprowadzaniem do niej K+. W ten sposób wewnątrz komórki utrzymuje stężenie Na+ około 10–30 razy mniejsze, a stężenie K+ około 10–30 razy większe niż w świetle jelita i płynie zewnątrzkomórkowym

1. Wybierz prawidłowe dokończenie zdania.

Na rysunku numerem 1 oznaczono

A. fruktozę.
B. ATP.
C. jony Na+.
D. jony K+.

2. Określ, wybierając spośród A albo B, prawidłowe dokończenie zdania i wybierz odpowiednie uzasadnienie spośród 1.–3.

Transport glukozy przez białko oznaczone na schemacie literą A to transport

3. Wybierz prawidłowe dokończenie zdania.

Transport glukozy zachodzący z udziałem białka oznaczonego na schemacie literą C to

A. dyfuzja prosta.
B. dyfuzja ułatwiona.
C. osmoza.
D. transport aktywny.

4. Wybierz prawidłowe dokończenie zdania.

Podczas transportu glukozy hydroliza ATP zachodzi w białku oznaczonym na schemacie

A. literą A.
B. literą B.
C. literą C.

5. Uzupełnij w poniższym tekście luki (1.–3.) wyrażeniami z tabeli, wybierając w każdym przypadku jedno z dwóch zaproponowanych.

Struktury komórkowe oznaczone na rysunku numerem 2 określane są jako (1), a ich kształt utrzymywany jest przez włókna cytoszkieletu zbudowane z (2). Struktury te są pokryte grubą warstwą (3), tworzącego rodzaj sita molekularnego i zawierającego enzymy uczestniczące w ostatnich etapach trawienia cukrów i białek.

Na poniższej mikrofotografii przedstawiono jeden z typów tkanki nabłonkowej.

Określ, wybierając spośród A albo B, typ tkanki nabłonkowej i wybierz odpowiednie uzasadnienie spośród 1.–3.

Na mikrofotografii przedstawiono nabłonek

Podstawową jednostką funkcjonalno-strukturalną nerki jest nefron. W początkowej części nefronu znajduje się ciałko nerkowe, zbudowane z kłębuszka nerkowego oraz otaczającej go torebki Bowmana. Śródbłonek kapilar kłębuszka jest zespolony z nabłonkiem blaszki trzewnej torebki Bowmana, co sprawia, że płyn przefiltrowany przez kapilary kłębuszka przepływa bezpośrednio do światła torebki Bowmana, a następnie – do kanalika bliższego nefronu.

Część osocza krwi przepływającej przez naczynia włosowate kłębuszków nerkowych ulega przefiltrowaniu do światła torebki Bowmana. Związki przefiltrowane do przesączu kłębuszkowego przepływają następnie przez kanaliki nerkowe, gdzie dochodzi do wchłaniania zwrotnego.

W tabeli przedstawiono zawartość wybranych związków w przesączu kłębuszkowym oraz ilości tych związków ulegające wchłanianiu zwrotnemu u zdrowego człowieka.

1. Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące procesów zachodzących w nefronie zdrowego człowieka są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

2. Określ czynniki warunkujące przechodzenie glukozy z osocza krwi do światła torebki Bowmana. W odpowiedzi uwzględnij wielkość cząsteczki glukozy oraz jedną cechę budowy kapilar kłębuszka nerkowego.

3. Uzupełnij poniższe zdania tak, aby w poprawny sposób opisywały funkcjonowanie nefronu. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie.

Wchłanianie zwrotne Na+ w kanaliku bliższym powoduje, że płyn zewnątrzkomórkowy śródmiąższu nerki staje się (hipertoniczny / hipotoniczny) w stosunku do filtratu pozostałego w świetle kanalika. Dzięki temu woda jest (wydzielana do / wchłaniana z) kanalika bliższego.

4. Każdy z hormonów wymienionych poniżej (1.–4.) przyporządkuj do odpowiedniego składnika moczu, którego wchłanianie zwrotne ze światła kanalika nerkowego jest regulowane przez ten hormon. W wyznaczone miejsca wpisz odpowiednie oznaczenie hormonu (lub hormonów).

1. hormon antydiuretyczny (wazopresyna)
2. parathormon
3. kalcytonina
4. aldosteron

woda:
jony sodu:
jony wapnia:

Krzywa wiązania tlenu przedstawia wysycenie cząstkowe hemoglobiny w zależności od ciśnienia cząstkowego tlenu.

Wysyceniem cząstkowym nazywa się stosunek liczby miejsc zawierających związany tlen do całkowitej liczby miejsc zdolnych do wiązania tlenu w cząsteczkach hemoglobiny.
Na wiązanie tlenu przez hemoglobinę wpływają różne czynniki, m.in. stężenie 2,3–bisfosfoglicerynianu (2,3–BPG) w erytrocytach. Na wykresie przedstawiono dwie krzywe wiązania tlenu:
• czarna krzywa przedstawia dane uzyskane z użyciem ludzkiej hemoglobiny oczyszczonej (wyizolowanej z erytrocytów)
• czerwona krzywa przedstawia dane uzyskane z użyciem ludzkiej hemoglobiny znajdującej się w erytrocytach.

Na osi X zaznaczono typowe wartości ciśnienia cząstkowego tlenu występujące w płucach oraz w tkankach innych narządów organizmu.

1. Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące wiązania tlenu przez hemoglobinę są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

2. Wiązanie 2,3–BPG z hemoglobiną płodową jest znacznie słabsze niż z hemoglobiną dorosłego człowieka. U ciężarnych kobiet stężenie 2,3–BPG w erytrocytach jest o 30% wyższe niż u kobiet niebędących w ciąży.

Uzupełnij poniższe zdanie tak, aby w poprawny sposób przedstawiało wpływ 2,3–BPG na wiązanie tlenu przez hemoglobinę. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie.

Podwyższone stężenie2,3–BPG w erytrocytach ciężarnych kobiet jest przyczyną (obniżonego / podwyższonego) powinowactwa hemoglobiny matki do tlenu, co (ułatwia / utrudnia) dyfuzję tlenu z części macicznej łożyska do części płodowej łożyska.

3. Podaj przykład funkcji pełnionej przez hemoglobinę w erytrocytach, innej niż transportowanie tlenu.

W siatkówce oka komórki fotoreceptorowe (pręcikonośne i czopkonośne) zawierają barwnik wzrokowy, który składa się z absorbującej światło cząsteczki retinalu, pochodnej witaminy A, połączonej z białkiem − opsyną. Kiedy barwnik pochłania dostateczną ilość energii świetlnej, zostają zainicjowane przemiany fizykochemiczne retinalu, które prowadzą do powstania impulsów nerwowych w fotoreceptorach i ich przekazu z siatkówki do mózgu, co warunkuje widzenie. Komórki pręcikonośne reagują w niskich natężeniach oświetlenia, a czopkonośne – w średnich i wysokich.
Siatkówka przystosowuje się do odbierania promieni świetlnych o różnym natężeniu. W zaadaptowanej do bardzo silnego światła siatkówce przeważająca część fotoreceptorów ma rozłożony barwnik wzrokowy i jest niepobudliwa. Adaptacja siatkówki do całkowitej
ciemności trwa ponad godzinę. Dochodzi wtedy do resyntezy barwnika w fotoreceptorach.
Dzięki temu jest odpowiednia ilość barwnika i minimalne natężenie promieniowania świetlnego może być odbierane przez maksymalną liczbę fotoreceptorów.

Na podstawie: W.Z. Traczyk, A. Trzebski, Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej, Warszawa 2007

1. Uwzględniając mechanizm widzenia opisany w tekście, wyjaśnij, dlaczego człowiek po przejściu ze słonecznego miejsca do zacienionego pomieszczenia zaczyna dostrzegać zarysy przedmiotów dopiero po pewnym czasie.

2. Wykaż zależność między niedoborem witaminy A w organizmie człowieka a pogorszeniem widzenia po zmierzchu. W odpowiedzi uwzględnij odpowiedni rodzaj fotoreceptorów.

Poniżej zilustrowano trzy rodzaje tkanek (A–C) występujących w organizmie człowieka oraz przedstawiono pięć wybranych cech budowy tkanek.

Cechy budowy tkanek:
1. luźne ułożenie komórek
2. obecność błony podstawnej
3. liczne jądra komórkowe w komórkach
4. obfita ilość substancji międzykomórkowej
5. komórki zawierają duże ilości aktyny i miozyny.

Podaj literę (A–C), którą na rysunku oznaczono tkankę łączną oraz dwie charakterystyczne cechy jej budowy – zapisz ich numery (1–5).

Tkanka łączna: …..
Cechy budowy: …..

Na rysunku schematycznie przedstawiono fragment ludzkiej tkanki nabłonkowej tworzącej błony śluzowe, wraz z leżącą pod nią tkanką łączną.

Na podstawie rysunku oceń, czy poniższe informacje dotyczące przedstawionej tkanki nabłonkowej są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

Ślimak to część ucha zawierająca czuciowy narząd spiralny – narząd Cortiego, wrażliwy na fale dźwiękowe. Informacje z tego narządu odbiera nerw słuchowy, który jest częścią nerwu przedsionkowo-ślimakowego, przekazującego je do mózgowia.

1. Zapisz litery oznaczające elementy budowy ucha wybrane spośród A–F, w kolejności przemieszczania się fali dźwiękowej: od momentu podrażnienia błony bębenkowej do przetworzenia dźwięku na sygnały nerwowe.

A. błona podstawna
B. kowadełko
C. młoteczek
D. narząd spiralny
E. okienko owalne
F. strzemiączko

błona bębenkowa → …….. → nerw słuchowy

2. Zaznacz rodzaj nerwów, do których należy nerw przedsionkowo-ślimakowy.

A. nerwy obwodowe
B. nerwy czaszkowe
C. nerwy rdzeniowe

3. Podaj nazwy zmysłów, których narządy unerwiane są przez nerw przedsionkowo–ślimakowy.

Na rysunkach A i B przedstawiono dwa hipotetyczne połączenia między neuronami przez liczne synapsy.

Podaj, na którym z rysunków – A czy B – zilustrowano prawidłowe połączenie dwóch neuronów przez synapsy. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając budowę neuronu i kierunek przepływu impulsu nerwowego.

Prawidłowe połączenie neuronów zilustrowano na rysunku …., ponieważ ……. .

Język uczestniczy w procesach żucia, ssania i połykania oraz modulowania dźwięków podczas mówienia. Poza tymi czynnościami, odgrywa również ważną rolę jako narząd smaku. Język jest mięśniem pokrytym nabłonkiem wielowarstwowym płaskim. Na jego powierzchni grzbietowej znajdują się brodawki językowe, wśród których są brodawki zawierające kubki smakowe.

a) Zaznacz poniżej grupę receptorów, do której należą kubki smakowe języka.

A. telereceptory
B. termoreceptory
C. chemoreceptory
D. mechanoreceptory

b) Wyjaśnij, dlaczego nie odczuwamy smaku czekolady, gdy położymy ją na osuszonym języku.

c) Wypisz z tekstu cechę budowy języka, która pozwala na jego udział w modulowaniu dźwięków.

Na rysunku przedstawiono budowę jednego z rodzajów tkanki mięśniowej występującej
w organizmie człowieka.

Podaj nazwę rodzaju tkanki mięśniowej przedstawionej na rysunku oraz cechę jej budowy, która umożliwiła Ci rozpoznanie tej tkanki.

Fibrynogen jest jednym z białek wchodzących w skład osocza krwi.

Spośród odpowiedzi A–D wybierz i zaznacz właściwy opis roli tego białka w organizmie.

A. Reguluje ilość wody we krwi.
B. Transportuje gazy oddechowe.
C. Uczestniczy w odporności organizmu.
D. Bierze udział w procesie krzepnięcia krwi.

Na zdjęciach A i B przedstawiono dwie różne tkanki łączne występujące w organizmie człowieka.

a) Rozpoznaj tkanki przedstawione na zdjęciach A i B – podaj ich nazwy.

A. 
B.

b) Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące porównania tkanek oporowych są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

Energii niezbędnej do wywołania skurczu mięśnia dostarcza związek chemiczny – ATP (adenozynotrifosforan). Na schemacie przedstawiono w uproszczeniu dwie drogi (szlaki metaboliczne) uzyskiwania ATP przez komórki mięśniowe w procesie oddychania: droga A składająca się z procesów oznaczonych na schemacie cyframi I i II oraz droga B – składająca się z procesów I i III.

a) Podaj nazwę procesu oznaczonego na schemacie cyfrą I oraz miejsce jego przebiegu w komórce.

Nazwa procesu: …….
Lokalizacja w komórce: ……

b) Uzupełnij poniższe zdania – określ, czy dana droga uzyskiwania energii jest procesem tlenowym czy beztlenowym. Odpowiedź uzasadnij, uwzględniając informacje przedstawione na schemacie.

Droga A jest procesem …… , ponieważ ..….. .
Droga B jest procesem …… , ponieważ ……. .

Zdolność komórek mięśniowych do skurczu wynika z ich szczególnej budowy. Wnętrze komórek wypełniają włókienka białkowe (filamenty: grubsze – filamenty miozynowe i cieńsze – filamenty aktynowe). Podstawową jednostką kurczliwą komórki tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej jest sarkomer. Na poniższych schematach przedstawiono: I – sarkomer w rozluźnionym i rozciągniętym mięśniu i II – sarkomer podczas skurczu.

Na podstawie analizy schematów uzupełnij poniższe zdania – wpisz w wyznaczone miejsca odpowiednie oznaczenia literowe.

Podczas skurczu w obrębie sarkomeru, wskutek przesuwania się względem siebie filamentów aktynowych i miozynowych, skróceniu ulegają prążki ….. oraz prążek ……. . Nie zmienia się natomiast długość prążka ……….., gdyż same filamenty nie zmieniają swojej długości. Efektem tych zmian jest skrócenie sarkomeru.