DWMED

Na uproszczonym schemacie przedstawiono współzależność dwóch procesów metabolicznych w komórce roślinnej.

a) Uzupełnij powyższy schemat – wpisz w puste komórki nazwy lub wzory chemiczne substancji będących substratami lub produktami wymienionych procesów.

b) Określ, który kierunek przemian metabolicznych – I czy II – ma charakter anaboliczny. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do schematu.

c) Opisz, na czym polegają przekształcenia energii zachodzące podczas procesów metabolicznych przedstawionych na schemacie. W odpowiedzi wykaż ich współzależność.

Na rysunkach przedstawiono kolejne etapy (A–E) podziału mitotycznego komórki roślinnej.

a) Na podstawie rysunków uporządkuj przedstawione w tabeli opisy etapów mitozy w kolejności ich zachodzenia w komórce roślinnej. Wpisz w tabelę numery 2.–5.

b) Spośród etapów podziału mitotycznego komórki przedstawionych na rysunkach (A–E) wybierz i podaj oznaczenie literowe tego etapu, na którym:

1. rozpoczynają się podział cytoplazmy i wytwarzanie ściany komórkowej….. .

2. chromosomy są najlepiej widoczne i mogą być wykorzystywane do określenia kariotypu komórki ….. .

c) Wybierz spośród poniższych A–D i zaznacz nazwę tkanki roślinnej, w której zachodzą intensywne podziały mitotyczne, oraz określ, jakie znaczenie dla rozwoju rośliny mają podziały komórek tej tkanki.

A. kolenchyma
B. drewno
C. miazga
D. łyko

Znaczenie:

Przeprowadzono doświadczenie na hodowli ameb, którą podzielono na dwie próby: I i II. W obydwu próbach była taka sama liczba komórek. Do komórek w każdej z prób wprowadzono mikropętle, przy czym:

• w próbie I – z komórek za pomocą mikropętli usunięto jądra komórkowe,
• w próbie II – z komórek mikropętle wycofano bez usunięcia jąder komórkowych.

Sposób przeprowadzenia doświadczenia przedstawiono na poniższych rysunkach.

Wyniki doświadczenia:
• w próbie I – po zabiegu ameby przestały rosnąć, przestały się dzielić i po pewnym czasie obumarły
• w próbie II – ameby nadal rosły i dzieliły się.

a) Sformułuj problem badawczy opisanego doświadczenia.


b) Podaj, która grupa ameb – I czy II – była grupą kontrolną. Określ jej rolę w interpretacji wyników doświadczenia.

c) Wyjaśnij, dlaczego ameby obumierały dopiero po pewnym czasie, a nie od razu po usunięciu jądra komórkowego.

Oceń, czy poniższe informacje dotyczące wirusów są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

Uporządkuj procesy związane z wytwarzaniem i transportem glikoprotein wydzielanych poza komórkę – zgodnie z kolejnością ich zachodzenia. Wpisz numery 2.–6. we właściwe miejsca tabeli.

Rybosomy to kompleksy zbudowane z rybosomalnego RNA i białek. W komórce roślinnej występują rybosomy na terenie cytoplazmy w postaci wolnej lub w postaci związanej z siateczką śródplazmatyczną, a także rybosomy wewnątrz mitochondriów i chloroplastów.

Wyjaśnij, dlaczego rybosomy chloroplastowe są bardziej zbliżone budową do rybosomów bakteryjnych niż do rybosomów cytoplazmatycznych występujących w komórce roślinnej.

Uzupełnij tabelę, w której scharakteryzujesz wskazane główne grupy związków organicznych, wchodzące w skład organizmów – wpisz właściwe określenia wybrane spośród wymienionych.

aminokwasy
wiązanie fosfodiestrowe
monosacharydy
wiązanie glikozydowe
wiązanie peptydowe
polinukleotydy
polipeptydy
polisacharydy
nukleotydy

Pobierane przez rośliny z roztworu glebowego sole mineralne są źródłem pierwiastków niezbędnych do prawidłowego przebiegu w komórkach wielu przemian biochemicznych, m.in. związanych z procesem fotosyntezy. Poniżej przedstawiono przykłady funkcji, jaką pełnią w tym procesie wskazane pierwiastki.

A. Jest składnikiem białek np. cytochromów uczestniczących w transporcie elektronów podczas fosforylacji fotosyntetycznej.
B. Niedobór tego pierwiastka uniemożliwia wytwarzanie w liściach zielonego barwnika – chlorofilu.
C. Jest składnikiem kompleksu enzymatycznego przeprowadzającego fotolizę wody.
D. Reguluje ruchy aparatów szparkowych oraz przepuszczalność błon uczestniczących w fosforylacjach fotosyntetycznych.

Do każdego z wymienionych poniżej pierwiastków chemicznych przyporządkuj spośród A–D jedną, właściwą rolę, pełnioną przez ten pierwiastek. Wpisz ich oznaczenia literowe.

żelazo …..
magnez …..
potas …..

Eutrofizacja ekosystemów wodnych jest spowodowana nadmiernym dopływem biogenów nieorganicznych, które stymulują wzrost glonów, przez co prowadzą do ich zakwitów. Odcinają one dopływ światła do roślin, nadają wodzie charakterystyczne zabarwienie
i zmętnienie.

a) Wyjaśnij, dlaczego nadmierny rozwój fitoplanktonu w zbiorniku wodnym może być zagrożeniem dla występujących w nim roślin i ryb.

b) Określ, w jaki sposób ograniczenie ilości fosforanów w detergentach stosowanych w gospodarstwach domowych może wpłynąć na jakość wód powierzchniowych.

W antarktycznej biocenozie pelagicznej (toni wodnej) fitoplankton jest dominującym pożywieniem dla zooplanktonu, zwłaszcza dla takich skorupiaków jak kryl antarktyczny i widłonogi. Te gatunki zooplanktonu są zjadane przez pingwiny, foki, ryby i wieloryby fiszbinowe. Kałamarnice żywiące się rybami i zooplanktonem są zjadane przez foki i zębowce.

a) Oceń, czy poniższe informacje dotyczące zależności między organizmami w opisanej biocenozie są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

b) Na podstawie tekstu zapisz najdłuższy z możliwych łańcuch pokarmowy występujący
w tej biocenozie, którego ostatnim ogniwem jest foka.

Poniżej przedstawiono dwa przykłady zależności międzygatunkowych.

Przykład I.

Juka karolińska (Yucca filamentosa) zapylana jest przez jeden gatunek nocnego motyla, którego samica składa jajo do znamienia słupka rośliny. Dalszy rozwój larwy zachodzi w zalążku, w którym larwa żeruje, ale nie uniemożliwia roślinie wytwarzania nasion, gdyż część zalążków rozwija się normalnie.

Przykład II.

Samica mszycy brzoskwiniowej (Myzus persicae) składa jaja jesienią na drzewach brzoskwini. Wiosną larwy odżywiają się sokiem pochodzącym z młodych liści. Liście skręcają się, żółkną, a następnie opadają.

a) Podaj nazwy opisanych rodzajów zależności międzygatunkowych.

Przykład I:

Przykład II:

b) Określ różnicę między opisanymi rodzajami zależności międzygatunkowych. W odpowiedzi odnieś się do obydwu rodzajów zależności.

Na rysunkach przedstawiono czaszki dwóch przedstawicieli rodzaju Homo.

Określ, która z czaszek prawdopodobnie należy do neandertalczyka. Odpowiedź uzasadnij, podając jedną cechę budowy widoczną na rysunku.

Oceń, czy poniższe informacje dotyczące klonowania organizmów są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

Aneuploidyzacja to niewielkie zmiany w liczbie chromosomów. U ludzi ponad 4% płodów to aneuploidy, lecz tylko niewiele z nich dożywa narodzin. U tych, które przeżywają, zaburzenia dotyczą mniejszych chromosomów lub chromosomów płci.

Nullisomia to brak w komórce jakiejkolwiek kopii danego chromosomu. Jedna kopia chromosomu – to monosomia, dwie – disomia, trzy – to trisomia, cztery – to tetrasomia, itd.

Na podstawie tekstu uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały informacje prawdziwe. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie.

Gamety są (diploidalne / haploidalne). Zespół Downa jest przykładem (disomii / trisomii ) dotyczącej (autosomów / chromosomów płci). Zespół Klinefeltera (XXY) jest (disomią / trisomią) chromosomu X.

Mukowiscydoza jest chorobą genetyczną. Dziedziczy się jednogenowo. W pewnej rodzinie zdrowym rodzicom urodziła się córka chora na mukowiscydozę.

Na podstawie przedstawionych informacji oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. W każdym przypadku odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do genotypów rodziców i córki.

1. „Allel warunkujący mukowiscydozę jest allelem dominującym”.

2. „Mukowiscydoza jest chorobą sprzężoną z płcią”.