DWMED

Sukcesja ekologiczna to sekwencja naturalnych zmian składu gatunkowego i struktury biocenoz. Sukcesja przebiega etapami – od etapu pionierskiego, przez pośrednie, do najbardziej stabilnego, tzw. klimaksu. Wyróżnia się sukcesję pierwotną i wtórną.

a) Uporządkuj etapy sukcesji pierwotnej w kolejności ich zachodzenia. Wpisz w tabelę numery 2–5.

b) Spośród wymienionych poniżej zdarzeń wybierz i podkreśl dwa, które umożliwiają wystąpienie sukcesji pierwotnej. Odpowiedź uzasadnij, podając argument wspólny dla obu zdarzeń.

powstanie wyspy wulkanicznej
pożar lasu
melioracja
erozja gleby
cofanie się lodowców

Uzasadnienie: …..

Na schemacie przedstawiono sieć pokarmową pewnego ekosystemu pola uprawnego.

1. a) Zaznacz prawidłowe dokończenie poniższego zdania.

Na podstawie przedstawionej sieci pokarmowej można stwierdzić, że o zasoby pokarmu bezpośrednio konkurują:

A. myszy i lisy.
B. gąsienice motyli i żaby.
C. ptaki drapieżne i ślimaki.
D. drapieżne chrząszcze i ptaki owadożerne.

b) Wypisz ze schematu wszystkie przykłady organizmów, które są konsumentami zarówno drugiego, jak i wyższych rzędów.

2. Określ, jak może się zmienić (zwiększyć czy zmniejszyć) liczebność ślimaków, jeżeli w środowisku wyginą wszystkie żaby. Odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do przedstawionego schematu sieci pokarmowej.

Spośród zestawów organizmów A–D wybierz i zaznacz ten, który jest przykładem interakcji nieantagonistycznych między populacjami różnych gatunków.

A. jemioła – topola
B. ukwiał – krab pustelnik
C. kleszcz – borsuk
D. żyto – chaber

Zanzibar – afrykańska wyspa na Oceanie Indyjskim jest jedynym miejscem na świecie, gdzie występuje małpa wąskonosa: gereza czerwona (Piliocolobus kirkii), zagrożona wyginięciem. Populacja małp licząca obecnie 2 tys. osobników zamieszkuje na wyspie rezerwat Jozani Forest o powierzchni 36 km2 . Gerezy żyją w grupach rodzinnych zawierających ok. 40 osobników, wśród których występują najczęściej cztery dorosłe samce.

Spośród podanych cech populacji (A‒E) wybierz i zaznacz dwie, które można określić na podstawie informacji dotyczących populacji gerezy czerwonej,  podanych w tekście.

A. rozrodczość
B. zagęszczenie
C. struktura płciowa
D. struktura wiekowa
E. typ struktury przestrzennej

Na schemacie przedstawiono następstwo wybranych stref klimatyczno-roślinnych pomiędzy równikiem a biegunem.

a) Podaj przykład klimatycznego czynnika abiotycznego, który wpływa na strefowe występowanie biomów.

b) Zaznacz prawidłowe dokończenie poniższego zdania.
Biomem oznaczonym na schemacie literą X jest

A. step.
B. tajga.
C. tundra.
D. sawanna

Na schemacie przedstawiono udział w obiegu azotu różnych grup bakterii żyjących w glebie, które oznaczono literami A–D.

a) Wypisz ze schematu oznaczenie literowe bakterii, które są chemoautotrofami.

b) Uzasadnij, że procesy przeprowadzane przez bakterie oznaczone na schemacie literą A są korzystne dla roślin. W odpowiedzi uwzględnij metabolizm tych bakterii.

W ochronie gatunkowej in situ w odróżnieniu od ex situ chronione gatunki funkcjonują samodzielnie w środowisku. Świstak tatrzański (Marmota marmota latirostris) należy w Polsce do gatunków zagrożonych. Tatrzański Park Narodowy prowadzi ochronę świstaka, polegającą m.in. na zwalczaniu kłusownictwa i ochronie ostoi przed nadmiernym ruchem turystycznym oraz na prowadzeniu stałego nadzoru terenowego nad ostojami świstaków.


Spośród podanych sposobów ochrony przyrody (A–D) zaznacz dwa, które odnoszą się do przedstawionego w tekście rodzaju podjętego działania ochronnego obejmującego świstaka tatrzańskiego.

A. ochrona zachowawcza (bierna)
B. ochrona in situ
C. ochrona ex situ
D. ochrona czynna

Różnorodność biologiczna rozpatrywana jest na trzech poziomach: genetycznym, gatunkowym i ekosystemowym. Na poniższych schematach A−C przedstawiono różne poziomy różnorodności biologicznej.

Podaj oznaczenie literowe schematu, który odnosi się do poziomu różnorodności genetycznej. Odpowiedź uzasadnij.

Na wykresie przedstawiono zakres tolerancji roślin uprawnych (oznaczonych literą A) i dwóch gatunków dziko rosnących (oznaczonych literami B i C) na odczyn gleby.

a) Wskaż, który z gatunków dziko rosnących – B czy C – może być chwastem w uprawie rośliny oznaczonej na wykresie literą A. Odpowiedź uzasadnij.

b) Określ, jaki wpływ na uprawę rośliny oznaczonej na wykresie literą A może mieć zobojętnienie gleby przez człowieka.

Spośród wymienionych zestawów organizmów A–D wybierz i zaznacz ten, który jest przykładem interakcji nieantagonistycznych między populacjami różnych gatunków.

A. tasiemiec – człowiek
B. kleszcz – pies
C. mrówki – mszyce
D. wróbel – gołąb

W tabeli przedstawiono rozpuszczalność tlenu w wodzie w zależności od temperatury w tych samych warunkach ciśnienia (1013 hPa).

Wyjaśnij, dlaczego wpuszczanie do rzek ciepłej wody, pochodzącej np. z zakładów przemysłowych, przyczynia się do spadku liczebności populacji ryb występujących w tych rzekach. W odpowiedzi odnieś się do informacji przedstawionych w tabeli.

Wybierz i zaznacz poprawne dokończenie poniższego zdania.

Konwencja waszyngtońska, zwana CITES

A. powstała w celu ochrony dzikich gatunków zwierząt migrujących, które regularnie przekraczają granice państw.
B. dotyczy ochrony obszarów wodno-błotnych, mających znaczenie międzynarodowe, zwłaszcza jako środowisko życia ptaków wodnych.
C. umożliwia kontrolowanie handlu i obrotu gatunkami roślin i zwierząt zagrożonych wyginięciem.
D. umożliwia tworzenie obszarów ochrony siedlisk przyrodniczych zagrożonych wyginięciem w państwach Unii Europejskiej.

Na poniższym wykresie przedstawiono wyniki badania, którego celem było określenie czynników wpływających na bogactwo gatunkowe wybranych wysp Karaibów.

1. Sformułuj wniosek na podstawie przedstawionych wyników.

2. Oceń, czy poniższe stwierdzenia dotyczące czynników wpływających na różnorodność gatunkową zwierząt na wyspach są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli stwierdzenie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe.

Spośród wielu substancji chemicznych, które przedostają się do środowiska morskiego, wysoką toksycznością i trwałością cechują się polichlorowane bifenyle (PCB). Wchłanianie PCB przez organizmy następuje w różny sposób, ale najwięcej PCB przyjmują one wraz ze spożywanym pokarmem. Na schemacie przedstawiono fragment sieci pokarmowej ekosystemu Bałtyku oraz stężenie PCB [μg/kg] w różnych organizmach tworzących tę sieć.

1. Na podstawie przedstawionych danych sformułuj wniosek dotyczący zależności między poziomem troficznym zajmowanym przez gatunek a stężeniem PCB w organizmie.

2. Wypisz ze schematu dwa przykłady organizmów, między którymi występuje konkurencja międzygatunkowa.

1. ………i …………
2. ……… i …………

W jeziorach Ameryki Północnej występują dwie formy ciernika (Gasterosteus aculeatus) przystosowane do odżywiania się odmiennym pokarmem: jedna żyje przy dnie, druga – w toni wodnej. Różnią się one kształtem i wielkością ciała. Ta ostatnia różnica jest też przyczyną izolacji rozrodczej – pary dobierają się według podobnej wielkości ciała.

Zaznacz poprawne dokończenie poniższego zdania.

Opisany przykład zachowań ciernika może wskazywać na rozpoczynającą się

A. izolację geograficzną.
B. specjację allopatryczną.
C. specjację sympatryczną.
D. specjację parapatryczną.