DWMED

W antarktycznej biocenozie pelagicznej (toni wodnej) fitoplankton jest dominującym pożywieniem dla zooplanktonu, zwłaszcza dla takich skorupiaków jak kryl antarktyczny i widłonogi. Te gatunki zooplanktonu są zjadane przez pingwiny, foki, ryby i wieloryby fiszbinowe. Kałamarnice żywiące się rybami i zooplanktonem są zjadane przez foki i zębowce.

a) Oceń, czy poniższe informacje dotyczące zależności między organizmami w opisanej biocenozie są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

b) Na podstawie tekstu zapisz najdłuższy z możliwych łańcuch pokarmowy występujący
w tej biocenozie, którego ostatnim ogniwem jest foka.

Poniżej przedstawiono dwa przykłady zależności międzygatunkowych.

Przykład I.

Juka karolińska (Yucca filamentosa) zapylana jest przez jeden gatunek nocnego motyla, którego samica składa jajo do znamienia słupka rośliny. Dalszy rozwój larwy zachodzi w zalążku, w którym larwa żeruje, ale nie uniemożliwia roślinie wytwarzania nasion, gdyż część zalążków rozwija się normalnie.

Przykład II.

Samica mszycy brzoskwiniowej (Myzus persicae) składa jaja jesienią na drzewach brzoskwini. Wiosną larwy odżywiają się sokiem pochodzącym z młodych liści. Liście skręcają się, żółkną, a następnie opadają.

a) Podaj nazwy opisanych rodzajów zależności międzygatunkowych.

Przykład I:

Przykład II:

b) Określ różnicę między opisanymi rodzajami zależności międzygatunkowych. W odpowiedzi odnieś się do obydwu rodzajów zależności.

Na rysunkach przedstawiono czaszki dwóch przedstawicieli rodzaju Homo.

Określ, która z czaszek prawdopodobnie należy do neandertalczyka. Odpowiedź uzasadnij, podając jedną cechę budowy widoczną na rysunku.

Oceń, czy poniższe informacje dotyczące klonowania organizmów są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

Aneuploidyzacja to niewielkie zmiany w liczbie chromosomów. U ludzi ponad 4% płodów to aneuploidy, lecz tylko niewiele z nich dożywa narodzin. U tych, które przeżywają, zaburzenia dotyczą mniejszych chromosomów lub chromosomów płci.

Nullisomia to brak w komórce jakiejkolwiek kopii danego chromosomu. Jedna kopia chromosomu – to monosomia, dwie – disomia, trzy – to trisomia, cztery – to tetrasomia, itd.

Na podstawie tekstu uzupełnij poniższe zdania tak, aby zawierały informacje prawdziwe. W każdym nawiasie podkreśl właściwe określenie.

Gamety są (diploidalne / haploidalne). Zespół Downa jest przykładem (disomii / trisomii ) dotyczącej (autosomów / chromosomów płci). Zespół Klinefeltera (XXY) jest (disomią / trisomią) chromosomu X.

Mukowiscydoza jest chorobą genetyczną. Dziedziczy się jednogenowo. W pewnej rodzinie zdrowym rodzicom urodziła się córka chora na mukowiscydozę.

Na podstawie przedstawionych informacji oceń prawdziwość poniższych stwierdzeń. W każdym przypadku odpowiedź uzasadnij, odnosząc się do genotypów rodziców i córki.

1. „Allel warunkujący mukowiscydozę jest allelem dominującym”.

2. „Mukowiscydoza jest chorobą sprzężoną z płcią”.

Cztery zasady w DNA (i w RNA) mogą utworzyć łącznie 43 kombinacji trójek nukleotydów, stanowiących 64 kodony. Spośród 64 możliwych kodonów, 61 koduje aminokwasy, pozostałe trzy kodony – UAG, UGA i UAA – pełnią inne funkcje.

Określ, co się stanie podczas syntezy białka, jeżeli rybosom odczyta kodon UGA.

Poniżej przedstawiono sekwencję nukleotydów we fragmencie pojedynczej nici kwasu nukleinowego.

5′ ATGCCCGACTAGGCA 3′

Podaj, czy jest to fragment nici DNA czy – RNA. Odpowiedź uzasadnij.

Transplantacja – przeszczep narządów – to czasami jedyna metoda na uratowanie życia człowieka. Rozwój medycyny transplantacyjnej nie byłby możliwy bez leków immunosupresyjnych, których zadaniem jest obniżenie aktywności układu odpornościowego.

Wyjaśnij, dlaczego osobom po przeszczepie koniecznie jest podawanie leków obniżających odporność organizmu. W odpowiedzi uwzględnij mechanizm reakcji odpornościowej.

Cukrzyca jest chorobą wynikającą z upośledzenia wydzielania insuliny przez komórki wysp Langerhansa w trzustce (cukrzyca typu I) bądź braku lub nieprawidłowego funkcjonowania receptorów insuliny w komórkach tkanek docelowych (cukrzyca typu II). Czynnikiem sprzyjającym zachorowaniu na cukrzycę typu II jest otyłość.

a) Uzupełnij poniższe zdania tak, aby informacje dotyczące cukrzycy były prawdziwe. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.

W przypadku cukrzycy typu I we krwi występuje (nadmiar / niedobór) insuliny, a stężenie glukozy we krwi jest (powyżej / poniżej) normy. Charakterystycznym objawem cukrzycy jest (brak / obecność) glukozy w moczu.

b) Określ, dlaczego jest tak ważne stosowanie diety zrównoważonej w profilaktyce cukrzycy typu II.

Na schemacie przedstawiono regulację hormonalną działania tarczycy.

a) Uzupełnij schemat – wpisz w kółka znak „+” (stymulacja) lub znak „–” (hamowanie) tak, aby prawidłowo obrazował mechanizm sprzężenia zwrotnego w wydzielaniu hormonów tarczycy.

b) Wyjaśnij, dlaczego stosowanie diety zawierającej ryby morskie ma istotne znaczenie
dla prawidłowego funkcjonowania tarczycy.

c) Określ funkcję, jaką w organizmie człowieka pełni tyroksyna.

Na rysunku przedstawiono przewodzenie impulsu nerwowego przez synapsę. Linia obok synapsy stanowi oś strzałki ilustrującej kierunek przepływu impulsu nerwowego.

a) Zaznacz na schemacie kierunek przepływu impulsu nerwowego – dorysuj grot strzałki.

b) Na podstawie rysunku uzupełnij poniższe zdania tak, aby powstał poprawny opis mechanizmu przewodzenia impulsu nerwowego przez synapsę. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.

Impuls nerwowy docierający do synapsy powoduje (polaryzację / depolaryzację) błony (presynaptycznej / postsynaptycznej). W wyniku tego zjawiska następuje wydzielanie z pęcherzyków synaptycznych mediatora do szczeliny synaptycznej. Ten mediator łączy się z (receptorami / jonami Na+) w błonie komórkowej neuronu odbierającego impuls nerwowy.

Biorąc pod uwagę rodzaj energii przetwarzanej przez receptory, dzieli się je na: fotoreceptory, mechanoreceptory, termoreceptory i chemoreceptory. Receptor można uznać za przetwornik, czyli urządzenie, które przetwarza jeden rodzaj sygnału w inny. Niezależnie od rodzaju bodźca pobudzającego receptor, reaguje on zmianą elektryczną.

Oceń, czy poniższe informacje dotyczące działania receptorów są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

a) Uporządkuj przedstawione w tabeli etapy rozwoju zarodkowego człowieka zgodnie z kolejnością ich zachodzenia. Wpisz numery 2.–6. we właściwe miejsca tabeli.

b) Określ, dlaczego ciężarna kobieta nie może pracować na stanowisku, gdzie wykorzystywane jest promieniowanie jonizujące.

Na rysunku przedstawiono budowę nefronu oraz kanalik zbiorczy.

a) Na podstawie schematu wykaż związek między budową kłębuszka nerkowego a procesem filtracji, który w nim zachodzi.

b) Podaj nazwę części nefronu, w której zachodzi proces resorpcji zwrotnej obowiązkowej, i określ, na czym ten proces polega.

c) Spośród poniższych wybierz i podkreśl nazwy tych substancji, których obecność w moczu ostatecznym może wskazywać na stan chorobowy organizmu.

sole mineralne
glukoza
kwas moczowy
białka