DWMED

Związek chemiczny GABA oraz jego najprostszy homolog należą do neuroprzekaźników o działaniu hamującym. Substancja ta powstaje z kwasu L-glutaminowego poprzez enzymatyczne usunięcie z jego cząsteczki tej grupy karboksylowej, która połączona jest z centrum stereogenicznym drobiny. Niektóre substancje, w cząsteczkach których elementy struktury stanowią resztę cząsteczki GABA mogą być stosowane jako leki przeciwpadaczkowe. W farmakologii takie związki chemiczne nazywa się analogami strukturalnymi danej substancji. Przykładem analogu strukturalnego L-tryptofanu jest 5-hydroksytryptofan powstający w organizmie człowieka według schematu:

Na podstawie: D. Steinhilber, M. Schubert-Zsilavecz, H. J. Roth, Chemia medyczna. Cele leków. Substancje czynne. Biologia chemiczna, Wrocław 2012.

Podkreśl wyrażenia w nawiasach tak, aby powstały zdania prawdziwe.

Związek chemiczny GABA oraz jego najprostszy homolog należą do neuroprzekaźników o działaniu hamującym. Substancja ta powstaje z kwasu L-glutaminowego poprzez enzymatyczne usunięcie z jego cząsteczki tej grupy karboksylowej, która połączona jest z centrum stereogenicznym drobiny. Niektóre substancje, w cząsteczkach których elementy struktury stanowią resztę cząsteczki GABA mogą być stosowane jako leki przeciwpadaczkowe. W farmakologii takie związki chemiczne nazywa się analogami strukturalnymi danej substancji. Przykładem analogu strukturalnego L-tryptofanu jest 5-hydroksytryptofan powstający w organizmie człowieka według schematu:

Na podstawie: D. Steinhilber, M. Schubert-Zsilavecz, H. J. Roth, Chemia medyczna. Cele leków. Substancje czynne. Biologia chemiczna, Wrocław 2012.

Jeden z aminokwasów biogennych jest najprostszym homologiem GABA, natomiast pregabalina to związek chemiczny stosowany jako lek przeciwpadaczkowy stanowiący analog strukturalny GABA.

W narysowanym poniżej wzorze cząsteczki pregabaliny zaznacz ten element jej struktury, który występuje w cząsteczce GABA oraz narysuj wzór grupowy homologu o którym mowa.

D-ksyloza jest pięciowęglową aldozą. Konfiguracja względna jej pierwszego centrum stereogenicznego jest taka sama, a drugiego przeciwna niż tego, które decyduje o przynależności monosacharydu do danego szeregu konfiguracyjnego.

Narysuj wzór cząsteczki D-ksylozy w projekcji Fischera.

W utrzymaniu homeostazy organizmu uczestniczą różne układy narządów. Na przykład w utrzymaniu pH krwi człowieka na poziomie 7,4 uczestniczą przede wszystkim dwa układy narządów, dzięki którym może się zmieniać stężenie związków chemicznych wpływających na wartość pH krwi.

a) Zaznacz związek chemiczny, od którego głównie zależy wartość pH krwi człowieka.

A. dwutlenek węgla
B. glicerol
C. glukoza
D. witamina A

b) Wśród podanych układów narządów człowieka podkreśl te dwa, których funkcja ma największy wpływ na wartość pH krwi.
nerwowy,    oddechowy,    pokarmowy,    wydalniczy

U płazów wymiana gazowa zachodzi w płucach i przez skórę. Udział obydwu tych elementów w wymianie gazowej zależy od środowiska życia płazów.

Na uproszczonych rysunkach (I–III) przedstawiono budowę płuc u trzech przedstawicieli płazów.

a) Na podstawie rysunków podaj, które płuca są charakterystyczne dla płazów żyjących

głównie w wodzie ……… ,
niemal wyłącznie na lądzie ……. .

b) Wyjaśnij, na czym polegała adaptacja budowy płuc w związku z przejściem płazów do życia prawie wyłącznie na lądzie.

Na rysunkach przedstawiono charakterystycznych przedstawicieli stawonogów.

a) Podaj, który z przedstawionych stawonogów (A lub B) należy do gromady owadów, a który – do gromady pajęczaków.

A. …..
B. …..

b) Przedstaw dwie, widoczne na rysunkach, charakterystyczne cechy budowy morfologicznej ciała osobników, które pozwalają na odróżnienie owadów od pajęczaków.

1.
2.

Pijawki żywiące się krwią zwierząt wytworzyły w toku ewolucji przystosowania w budowie do pobierania krwi i jej przechowywania.

Do cech budowy pijawek (1–3) przyporządkuj ich funkcję adaptacyjną do pasożytnictwa, wybraną spośród podanych (A–D).

Cechy
1. ciało opatrzone przyssawkami
2. gruczoły gardzieli wydzielające hirudynę
3. metameryczne uchyłki jelita

Funkcja
A. zapobieganie krzepnięciu przechowywanej krwi
B. umożliwianie przymocowania się do żywiciela
C. umożliwianie nacinania skóry żywiciela.
D. zapewnianie magazynowania krwi

1. 
2.
3.

Poniżej zacytowano opis efektów zastosowania szczepionki mikoryzowej w pewnym ogrodzie, podany na forum internetowym.

„Wiosną 2011 r. zmikoryzowałam drzewa owocowe i nie tylko. Grusza, która nam ciągle chorowała, już pod koniec lata się rozrosła, a w tym roku pierwszy raz po latach obsypana była pięknymi, wielkimi owocami. Jabłoń również ma mnóstwo pięknych, dużych jabłek. Azalie, różaneczniki i róże świetnie przetrwały zimę i rosną doskonale”.

Na podstawie: www.tvn.pl


a) Podaj, na czym polega mikoryza.


b) Wyjaśnij, w jaki sposób mikoryza przyczyniła się do polepszenia stanu drzew owocowych i innych roślin opisanych w wypowiedzi.

Wiele produktów przemiany materii rośliny wydzielają do środowiska zewnętrznego przez odpowiednie struktury.


Zaznacz poniżej właściwe dokończenie zdania.

Wydzielanie do środowiska zewnętrznego olejków zapachowych u pelargonii albo parzącego kwasu mrówkowego u pokrzywy odbywa się przez

A. aparaty szparkowe.
B. miodniki.
C. włoski wydzielnicze.
D. wypotniki (hydatody).

Przechowywanie ziarna zbóż wymaga zachowania odpowiednich warunków. Nasiona zbóż przechowuje się w stanie suchym, w pomieszczeniach zabezpieczonych przed wilgocią. W takich warunkach ich oddychanie jest ograniczone.

a) Wyjaśnij, dlaczego przechowywanie nasion zbóż w suchych pomieszczeniach skutkuje ograniczeniem ich procesu oddychania.

b) Wyjaśnij, dlaczego nasilenie procesu oddychania w przechowywanych ziarnach zbóż jest zjawiskiem niekorzystnym z gospodarczego punktu widzenia.

Na schemacie przedstawiono wpływ światła na wzrost podliścieniowej części łodygi zarodkowej – hipokotyla.
Badanie przeprowadzono na dwóch grupach takich samych siewek gorczycy. Jedna grupa siewek gorczycy została umieszczona w ciemności, a druga – na świetle.

Sformułuj wniosek dotyczący wpływu światła na wzrost hipokotyla siewek gorczycy.

Uzupełnij tekst: wpisz w wyznaczone miejsca (1 i 2) nazwy właściwych podziałów jądra komórkowego.

U roślin występuje zjawisko zwane przemianą pokoleń. Stadium haploidalne – gametofit – może być odrębnym organizmem, który w wyniku 1. ……. niektórych komórek produkuje haploidalne gamety. Po połączeniu gamet powstaje zygota, z której rozwija się diploidalny sporofit. W określonych jego komórkach dochodzi do 2. ….. , w wyniku czego powstają haploidalne zarodniki.

Wśród jednokomórkowych protistów wyróżniamy m.in. korzenionóżki (np. pełzak), wiciowce (np. euglena) i orzęski (np. pantofelek).

a) Podaj cechę budowy komórek tych organizmów stanowiącą kryterium, na podstawie którego można odróżnić wymienione grupy.


b) Uwzględniając to kryterium, podaj element budowy charakterystyczny dla komórek przedstawicieli każdej z wymienionych grup, który umożliwia im poruszanie się.

pełzak –
euglena –
pantofelek –

Do naczynia z zawiesiną bakterii zdolnych do samodzielnego ruchu włożono dwie kapilary:
I – z roztworem cukru,
II – z roztworem fenolu
i stwierdzono, że te bakterie gromadzą się w pobliżu ujścia kapilary zawierającej cukier, a oddalają się od ujścia kapilary zawierającej fenol.

a) Zaznacz rodzaj ruchu bakterii opisanego w tekście.

A. nastie
B. taksje
C. tropizmy

b) Zaznacz nazwę rodzaju receptorów błonowych, dzięki któremu opisane bakterie reagują na substancje znajdujące się w ich środowisku.

A. termoceceptory
B. fotoreceptory
C. chemoreceptory

c) Określ biologiczne znaczenie opisanych reakcji dla tych bakterii.

Bakteriofagi (fagi) to wirusy atakujące bakterie. W cyklach litycznych dochodzi do lizy komórki bakteryjnej i powstaje wiele nowych fagów. W cyklach lizogennych bakteriofagi nie są namnażane i nie dochodzi do zniszczenia komórek bakterii. Poniżej, bez zachowania kolejności, wymieniono etapy cyklu rozwojowego faga.

replikacja,    składanie,    integracja,    uwalnianie,    wnikanie,    adsorpcja

Z wymienionych etapów cyklu rozwojowego faga wybierz tylko te, które składają się na cykl lityczny, i zapisz je we właściwej kolejności.