DWMED

Na rysunku przedstawiono w uproszczeniu układ krwionośny człowieka.

a) Podaj, z którego obiegu krwi – A czy B – wpływa do serca krew utlenowana. Odpowiedź uzasadnij.

b) Zaznacz poniżej nazwy dwóch naczyń krwionośnych, którymi krew wypływa z serca.

A.żyła płucna
B. aorta
C. tętnica płucna
D. żyła główna
E. żyła wrotna

Komórki uzyskują energię w procesie oddychania tlenowego lub beztlenowego. Na schemacie przedstawiono w uproszczeniu jeden z rodzajów oddychania komórkowego.

a) Podaj nazwę typu oddychania komórkowego – tlenowe albo beztlenowe – przedstawionego na schemacie. Odpowiedź uzasadnij.

b) Podaj nazwy albo wzory chemiczne substratów lub produktów oddychania, które należałoby wpisać w miejsca oznaczone na schemacie cyframi 1 i 2.

1.
2.

Na schemacie cyframi 1–5 oznaczono kolejne etapy przemieszczania się pobranego tlenu do komórek ciała człowieka.

Uzupełnij zdania I–IV: w wyznaczone miejsca wpisz określenia wybrane z poniższych. Niektóre określenia mogą być użyte więcej niż jeden raz.

dyfuzja
wdech
transport

I. W pierwszym etapie (1) odbywa się …………………….. i do płuc dociera powietrze zawierające więcej tlenu niż powietrze pęcherzykowe w płucach.

II. Następnie (2) zachodzi ……………………. tlenu z pęcherzyków płucnych do naczyń włosowatych.

III. W dalszych etapach (3, 4) odbywa się ………………… tlenu w kierunku komórek ciała.

IV. Ostatnim etapem (5) jest ………………… tlenu z naczyń włosowatych do komórek ciała.

W poniższych zdaniach opisano wybrane narządy układu oddechowego człowieka.

A. Narząd ten składa się z dziewięciu chrząstek połączonych ze sobą za pomocą stawów, więzadeł i mięśni. Największa z nich u mężczyzn tworzy wyniosłość wyczuwalną przez skórę.
B. Długość tego narządu wynosi około 12 cm, składa się on z kilkunastu chrząstek o podkowiastym kształcie, zawiera nabłonek migawkowy, biorący udział w oczyszczaniu powietrza.
C. Ten odcinek dróg oddechowych pełni funkcje oczyszczania, ogrzewania i nawilżania powietrza.
D. Jest wspólnym odcinkiem drogi oddechowej i pokarmowej, zbudowanym z licznych mięśni i błony śluzowej.

Do nazwy każdego z wymienionych poniżej narządów przyporządkuj jego opis wybrany spośród A–D.

jama nosowa ……
tchawica ……
gardło ……

Badano wpływ niedoboru witamin w diecie kobiet na ryzyko wystąpienia wady cewy nerwowej u urodzonych przez nie dzieci. W tym celu porównano dwie grupy kobiet i przebadano ich nowo narodzone dzieci.

• Grupa I – kobiety, które planowały ciążę i uzupełniały dietę o witaminy
• Grupa II – kobiety, które nie uzupełniały diety o witaminy ani przed ciążą, ani w czasie ciąży.

Wyniki tego badania przedstawiono w tabeli.

a) Wyjaśnij, dlaczego do opisanego badania potrzebny był udział wymienionych dwóch grup kobiet.

b) Na podstawie wyników badania sformułuj wniosek dotyczący wpływu diety matki na występowanie wad rozwojowych u niemowląt.

Błonnikiem (włóknikiem) pokarmowym nazywamy zespół substancji ścian komórkowych roślin nietrawionych i niewchłanianych w przewodzie pokarmowym człowieka. Jest to mieszanina substancji o charakterze polisacharydowym (celuloza, hemicelulozy, pektyny, gumy, śluz) i niepolisacharydowym (ligniny). Według ekspertów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dzienne spożycie przez człowieka błonnika pokarmowego powinno wynosić ok. 30 g.

Na podstawie tekstu i własnej wiedzy oceń, czy informacje opisujące funkcję błonnika pokarmowego są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

Składniki pokarmowe pełnią różne funkcje w organizmie człowieka, np. funkcję energetyczną.

Spośród wymienionych składników pokarmowych wybierz i podkreśl dwa, których w diecie zrównoważonej organizm nie wykorzystuje jako źródła energii.

węglowodany s
ole mineralne
tłuszcze
białka
witaminy

Gruczoły żołądkowe zawierają trzy typy komórek: komórki śluzowe – wytwarzające śluz, komórki główne – produkujące, w formie nieaktywnej, enzym trawiący białka, a także komórki okładzinowe – wydzielające jony wodorowe, co obniża pH treści żołądkowej i aktywuje enzym trawiący białka.

Podaj inną funkcję niskiego pH treści żołądkowej niż aktywacja enzymu trawiącego białka.

Proces trawienia rozpoczyna się w jamie ustnej. Występująca w niej ślina, której podstawowym składnikiem jest woda, zawiera nie tylko enzym trawiący polisacharydy – amylazę ślinową (ptialinę), lecz także substancje białkowe – mucyny zwiększające gęstość i lepkość śliny, jak również lizozym – enzym uszkadzający ściany komórek bakterii.

Na podstawie tekstu oceń, czy informacje dotyczące funkcji śliny są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

Na rysunku przedstawiono budowę układu pokarmowego człowieka.

Uzupełnij tabelę – wpisz zarówno nazwy narządów wydzielających proenzymy trawienne wymienione w tabeli, jak i cyfry odpowiadające tym narządom na rysunku.

Układ ruchu człowieka tworzą szkielet i mięśnie szkieletowe. Obie części tego układu są ze sobą powiązane strukturalnie i funkcjonalnie – współdziałają w wykonywaniu ruchu.

Przedstaw, na czym polega współdziałanie szkieletu i mięśni szkieletowych w wykonywaniu ruchu. W odpowiedzi uwzględnij rolę każdej z części składowych układu ruchu.

Na rysunkach przedstawiono prawidłowe i trzy różne patologiczne krzywizny kręgosłupa. Strzałkami oznaczono miejsca zmian.

Na podstawie rysunków podaj, na czym polega każda z przedstawionych zmian patologicznych kręgosłupa – uwzględnij nazwę odcinka, w którym występuje wygięcie, i kierunek wygięcia (boczne, ku przodowi, ku tyłowi ciała).

Na rysunku przedstawiono budowę czaszki człowieka, a cyframi 1–4 oznaczono niektóre kości. Obok rysunku podano nazwy różnych kości czaszki (A–E).

a) Zapisz oznaczenia literowe nazw kości (A–E), którymi należy uzupełnić schemat w miejscach oznaczonych cyframi 1–4.
1. ……
2. ……
3. ……
4. ……

b) Spośród kości (1–4) wskazanych na rysunku wypisz nazwy tych, które wchodzą – odpowiednio – w skład twarzoczaszki i w skład mózgoczaszki.

Kości twarzoczaszki:
Kości mózgoczaszki:

Na rysunku schematycznie przedstawiono fragment ludzkiej tkanki nabłonkowej tworzącej błony śluzowe, wraz z leżącą pod nią tkanką łączną.

Na podstawie rysunku oceń, czy poniższe informacje dotyczące przedstawionej tkanki nabłonkowej są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

Skóra człowieka składa się z trzech podstawowych warstw: naskórka, skóry właściwej i tkanki podskórnej. Powierzchniowa warstwa naskórka (wielowarstwowego nabłonka) ulega rogowaceniu, które polega na odkładaniu się w jej komórkach białka o dużej wytrzymałości mechanicznej – keratyny, nierozpuszczalnej w wodzie. Warstwa zrogowaciała naskórka stale się złuszcza i jest zastępowana przez nowe komórki docierające z jego głębszych warstw.
W skórze właściwej znajdują się naczynia krwionośne, gruczoły potowe i łojowe oraz receptory dotyku, bólu i temperatury. Tkanka podskórna zawiera głównie komórki tłuszczowe.

Na podstawie powyższego tekstu podaj po jednym przykładzie przystosowania budowy skóry do:

1. ochrony organizmu przed utratą wody

2. ochładzania organizmu w upalny dzień lub podczas wysiłku fizycznego