DWMED

W ochronie gatunkowej in situ w odróżnieniu od ex situ chronione gatunki funkcjonują samodzielnie w środowisku. Świstak tatrzański (Marmota marmota latirostris) należy w Polsce do gatunków zagrożonych. Tatrzański Park Narodowy prowadzi ochronę świstaka, polegającą m.in. na zwalczaniu kłusownictwa i ochronie ostoi przed nadmiernym ruchem turystycznym oraz na prowadzeniu stałego nadzoru terenowego nad ostojami świstaków.


Spośród podanych sposobów ochrony przyrody (A–D) zaznacz dwa, które odnoszą się do przedstawionego w tekście rodzaju podjętego działania ochronnego obejmującego świstaka tatrzańskiego.

A. ochrona zachowawcza (bierna)
B. ochrona in situ
C. ochrona ex situ
D. ochrona czynna

Różnorodność biologiczna rozpatrywana jest na trzech poziomach: genetycznym, gatunkowym i ekosystemowym. Na poniższych schematach A−C przedstawiono różne poziomy różnorodności biologicznej.

Podaj oznaczenie literowe schematu, który odnosi się do poziomu różnorodności genetycznej. Odpowiedź uzasadnij.

Na wykresie przedstawiono zakres tolerancji roślin uprawnych (oznaczonych literą A) i dwóch gatunków dziko rosnących (oznaczonych literami B i C) na odczyn gleby.

a) Wskaż, który z gatunków dziko rosnących – B czy C – może być chwastem w uprawie rośliny oznaczonej na wykresie literą A. Odpowiedź uzasadnij.

b) Określ, jaki wpływ na uprawę rośliny oznaczonej na wykresie literą A może mieć zobojętnienie gleby przez człowieka.

Spośród wymienionych zestawów organizmów A–D wybierz i zaznacz ten, który jest przykładem interakcji nieantagonistycznych między populacjami różnych gatunków.

A. tasiemiec – człowiek
B. kleszcz – pies
C. mrówki – mszyce
D. wróbel – gołąb

W tabeli przedstawiono rozpuszczalność tlenu w wodzie w zależności od temperatury w tych samych warunkach ciśnienia (1013 hPa).

Wyjaśnij, dlaczego wpuszczanie do rzek ciepłej wody, pochodzącej np. z zakładów przemysłowych, przyczynia się do spadku liczebności populacji ryb występujących w tych rzekach. W odpowiedzi odnieś się do informacji przedstawionych w tabeli.

Na rysunku przedstawiono kariotyp osoby, u której stwierdzono mutację chromosomową.

Uzupełnij poniższe zdania tak, aby powstał poprawny opis kariotypu przedstawionego na rysunku. Podkreśl w każdym nawiasie właściwe określenie.

Schemat przedstawia kariotyp (kobiety / mężczyzny). Widoczna na nim nieprawidłowość dotyczy (autosomów / chromosomów płci). Chorobę spowodowaną tą nieprawidłowością nazywamy zespołem (Downa / Klinefeltera).

W poniższej tabeli przedstawiono dwie cechy człowieka dziedziczone jednogenowo i autosomalnie.

Zapisz wszystkie możliwe genotypy gamet mężczyzny wykazującego tolerancję laktozy i mającego suchą woskowinę w przewodzie słuchowym. Zastosuj oznaczenia literowe podane w tabeli.

W tabeli przedstawiono genotypy głównych grup krwi u człowieka w układzie AB0.

a) Wypisz z tabeli wszystkie genotypy potencjalnych rodziców, którym może urodzić się dziecko mające grupę krwi 0.

b) Wyjaśnij, dlaczego kobieta mająca grupę krwi AB i mężczyzna, który ma grupę krwi A, nie mogą być rodzicami dziecka, które ma grupę krwi 0. W odpowiedzi uwzględnij sposób dziedziczenia grup krwi.

Na uproszczonym schemacie przedstawiono jeden z etapów procesu biosyntezy białka.

a) Podaj nazwę przedstawionego na schemacie etapu biosyntezy białka i nazwę (lub skrótowiec) rodzaju kwasu RNA oznaczonego na schemacie numerem 1.

Nazwa etapu: ……….
Nazwa rodzaju RNA: ………

b) Zapisz, korzystając ze schematu, sekwencję nukleotydów w nici matrycowej DNA kodującej metioninę. W odpowiedzi uwzględnij polarność nici DNA. (koniec 3’ i 5’).

Daltonizm uwarunkowany jest u człowieka recesywnym allelem (d) sprzężonym z płcią. Córka daltonisty prawidłowo rozróżniająca barwy oczekuje dziecka z mężczyzną, który prawidłowo rozróżnia kolory.

Zapisz krzyżówkę genetyczną i na jej podstawie określ, jakie jest prawdopodobieństwo, że dziecko tej pary będzie daltonistą.

Prawdopodobieństwo urodzenia dziecka, będącego daltonistą:

Kosmonauta w przestrzeni kosmicznej jest narażony na stan nieważkości, czyli brak ciążenia, co utrudnia mu aktywny ruch, podczas którego intensywnie pracują mięśnie szkieletowe. Szkodliwe dla kosmonauty jest także promieniowanie kosmiczne, które jest czynnikiem mutagennym.

 

Wyjaśnij, dlaczego kosmonauta jest narażony na:

a) spadek masy mięśniowej

b) zwiększone ryzyko wystąpienia nowotworów.

Wścieklizna jest niebezpieczną chorobą zakaźną zwierząt, która może przenieść się na człowieka. Do zarażenia człowieka dochodzi poprzez jego pogryzienie przez chore zwierzę, gdy do rany dostanie się ślina zwierzęcia. Osobie podejrzanej o kontakt ze śliną zwierzęcia chorego na wściekliznę podaje się surowicę, a następnie – kilka dawek szczepionki.

a) Wybierz spośród A–D i zaznacz rodzaj odporności, którą uzyskuje człowiek po podaniu mu surowicy przeciw wściekliźnie.

A. naturalna bierna
B. naturalna czynna
C. sztuczna bierna
D. sztuczna czynna

b) Wyjaśnij, dlaczego pacjentowi pogryzionemu przez wściekłe zwierzę należy podać zarówno surowicę, jak i szczepionkę.

Regulacja temperatury ciała człowieka polega na odpowiednim równoważeniu procesów wytwarzania ciepła i jego utraty. Utrzymaniem temperatury ciała na stałym poziomie zajmuje się ośrodek temperatury znajdujący się w przedniej części podwzgórza. Działa on na zasadzie termostatu. Podwyższona temperatura krwi pobudza termoreceptory znajdujące się w ośrodku i następuje utrata ciepła poprzez rozszerzenie naczyń krwionośnych. Obniżona temperatura krwi hamuje aktywność termoreceptorów i następuje zwiększenie produkcji ciepła oraz zmniejszenie jego utraty.

a) Opisz rolę naczyń włosowatych obecnych w skórze w utrzymaniu stałej temperatury ciała człowieka, kiedy krew wykazuje zbyt wysoką temperaturę.

b) Spośród wymienionych poniżej (A–F) wybierz i zaznacz wszystkie reakcje organizmu, jakie występują u człowieka przebywającego w niskiej temperaturze otoczenia.

A. przyspieszona praca serca
B. zwiększona wentylacja płuc
C. przyspieszenie spalania glukozy
D. intensywne pocenie się człowieka
E. pojawienie się drżenia mięśni, tzw. dreszczy
F. przyspieszenie metabolizmu wewnątrzkomórkowego

Cykl menstruacyjny (miesiączkowy) kobiety jest sterowany przy udziale różnych hormonów. Na schemacie przedstawiono przebieg procesów zachodzących w jajniku podczas cyklu menstruacyjnego kobiety oraz zmiany poziomu hormonów wydzielanych przez jajniki do krwi.

a) Podaj nazwy hormonów wydzielanych przez jajniki, na schemacie oznaczonych literami A i B. Wybierz je spośród wymienionych.

testosteron
estradiol
progesteron
folikulotropina

A. ……………….
B. ………………….

b) Określ, czy przedstawiony schemat dotyczy cyklu menstruacyjnego kobiety, u której komórka jajowa w tym cyklu została zapłodniona, czy takiej, u której komórka jajowa nie została zapłodniona. Odpowiedź uzasadnij.

Na schemacie przedstawiono mechanizm ujemnego sprzężenia zwrotnego regulujący wydzielanie tyroksyny. Znak „–” w kółku oznacza hamowanie czynności wydzielniczej struktur oznaczonych na schemacie jako 1 i 2.

Zaznacz w tabeli wiersz (A–D), który zawiera określenia poprawnie uzupełniające schemat mechanizmu sprzężenia zwrotnego regulującego wydzielanie tyroksyny.