DWMED

Na rysunku przedstawiono czaszki płodu oraz dorosłego – szympansa i człowieka. W czaszce wyróżniamy trzewioczaszkę i mózgoczaszkę.

Oceń czy poniższe informacje dotyczące kierunku rozwoju czaszki szympansa i człowieka są prawdziwe. Zaznacz w tabeli P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

Elektrownie wiatrowe są jedną z możliwości pozyskiwania energii. Dają one właścicielom w sezonie grzewczym nawet do 40% ciepła potrzebnego do ogrzania domu. Rocznie oszczędności wynoszą w jednym przeciętnym gospodarstwie około 3 ton węgla. Dzięki temu
do środowiska nieemitowanych jest 7200 kg dwutlenku węgla, 50 kg dwutlenku siarki, 30 kg pyłów, 16 kg tlenku azotu.


a) Podaj przykład korzyści dla środowiska, wynikającej z zastosowania elektrowni wiatrowych.


b) Podaj przykład innego źródła energii odnawialnej.

W tabeli przedstawiono całkowitą emisję głównych zanieczyszczeń powietrza w Polsce w 2004 roku, wynikających z działalności człowieka, i procentowy udział głównych źródeł ich emisji.

a) Na podstawie danych w tabeli podaj, które z przedstawionych źródeł zanieczyszczeń powietrza przyczynia się najbardziej do zwiększenia efektu cieplarnianego. Odpowiedź uzasadnij.

b) Podaj przykład działania, które może podjąć człowiek w gospodarstwie domowym, aby ograniczyć emisję zanieczyszczeń powietrza w Polsce.

Podstawową jednostką ekologiczną jest populacja, tzn. zespół osobników jednego gatunku zamieszkujących w danym czasie określony teren i wzajemnie się krzyżujących (mających wspólną pulę genową). Na schemacie przedstawiono populację saren w pewnym lesie.

Podaj dwie cechy populacji, które można określić na podstawie przedstawionego schematu.

1. 
2.

Wąwóz Homole jest wydzielonym chronionym obszarem Małych Pienin o powierzchni ok. 58 ha. Głównym celem jego wyodrębnienia była ochrona cennych osobliwości przyrody nieożywionej i ożywionej. Dużą jego część pokrywają zbiorowiska nieleśne, głównie murawy
naskalne i liczne łąki. Roślinność naskalną tworzą zespoły murawowe: kostrzewy białej, seslerii skalnej. Lasy, przeważnie mieszane, zajmują górną część wąwozu i leżące ponad nim zbocza. Z rzadkich gatunków występuje tu storczyk – dwulistnik muszy.

a) Na podstawie informacji podanych w tekście zaznacz formę ochrony przyrody, którą objęty jest Wąwóz Homole.
A. park narodowy
B. pomnik przyrody
C. rezerwat przyrody
D. park krajobrazowy

b) Podaj przykłady dwóch ekosystemów występujących na opisanym obszarze.

Za dziedziczenie czterech głównych grup krwi – 0, A, B i AB – są odpowiedzialne trzy allele: i0 , IA oraz IB. Allele IA i IB są odpowiedzialne za występowanie odpowiednio antygenów A i B na powierzchni erytrocytów, a homozygoty i0 i0 nie posiadają na powierzchni erytrocytów ani antygenu A, ani antygenu B.

a) Uzasadnij, rozwiązując odpowiednią krzyżówkę genetyczną, że ojcem dziecka mającego grupę krwi A może być mężczyzna, który ma grupę krwi B, w przypadku, gdy matka ma grupę krwi AB. Zakreśl genotyp tego dziecka.

krzyżówka:

b) Określ prawdopodobieństwo urodzenia się tym rodzicom dziecka z grupą krwi A.

Zgodnie z zasadą komplementarności adenina łączy się wiązaniami wodorowymi wyłącznie z tyminą w kwasie deoksyrybonukleinowym lub z uracylem w kwasie rybonukleinowym, natomiast guanina łączy się z cytozyną niezależnie od rodzaju kwasu nukleinowego.

Oceń czy poniższe informacje dotyczące budowy dwuniciowej cząsteczki DNA są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

Na rysunku przedstawiono etapy pewnego procesu.

a) Podaj nazwę przedstawionego procesu.


b) Wypisz z rysunku sekwencję nukleotydów, która koduje tyrozynę (Tyr).


c) Z poniższych miejsc w komórce wybierz i zaznacz to, w którym zachodzi przedstawiony proces.

A. aparat Golgiego
B. jądro komórkowe
C. siateczka śródplazmatyczna gładka
D. siateczka śródplazmatyczna szorstka

Na rysunku przedstawiono jedną z technik rozmnażania ssaków w hodowli.

Na podstawie analizy rysunku oceń, które informacje w poniższej tabeli są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa.

Na schemacie przedstawiono proces powstawania komórki jajowej (oogeneza).

a) Podaj, jaki rodzaj podziału – mitoza czy mejoza – występuje podczas namnażania się komórek oznaczonych symbolem A na schemacie.

…………………………………………………………………………………………………..

b) Zaznacz poniżej liczbę chromosomów w powstających komórkach oocytu II rzędu.
A. 44+X
B. 44+XX
C. 22+X
D. 21+XX

c) Podaj nazwę narządu, w którym powstają oocyty I rzędu.

Poniżej przedstawiono opis pewnej choroby uwarunkowanej genetycznie, występującej tylko u mężczyzn. U chorych stwierdza się bezpłodność, ginekomastię (rozrost piersi) i obniżony poziom testosteronu we krwi. Genotyp chromosomów płci u chorego to XXY.

Zaznacz prawidłowe dokończenie poniższego zdania.

Do mutacji warunkującej tę chorobę dochodzi
A. w momencie zapłodnienia.
B. w momencie urodzenia.
C. podczas tworzenia się gamet.
D. w pierwszych trzech miesiącach ciąży.

W czasie powodzi zniszczeniu ulega zwykle sieć kanalizacyjna, zalewane są np. szamba, wysypiska śmieci, cmentarze. Wtedy woda rozprowadza uwięzione tam drobnoustroje. Powodzianom grożą więc dur brzuszny, tężec, czerwonka, wirusowe zapalenie wątroby typu A – dlatego na terenach powodziowych zaleca się podanie ludziom szczepionki przeciwtężcowej, z wyjątkiem tych osób, które otrzymały szczepionkę przeciwtężcową do 7 lat przed powodzią. W przypadku dużego zagrożenia tężcem tym osobom podaje się surowicę przeciwtężcową.


a) Podaj, do jakiej grupy (wirusów czy bakterii) należy patogen wywołujący tężec.

b) Wyjaśnij, na czym polega mechanizm działania surowicy przeciwtężcowej w zapobieganiu rozwoju tej choroby.

c) Podkreśl dwa rodzaje odporności, które organizm uzyskuje po podaniu surowicy

swoista
nieswoista
czynna
bierna

Wyjaśnij, dlaczego infekcji górnych dróg oddechowych często towarzyszy stan zapalny ucha środkowego. W odpowiedzi odnieś się do budowy ucha.

Język uczestniczy w procesach żucia, ssania i połykania oraz modulowania dźwięków podczas mówienia. Poza tymi czynnościami, odgrywa również ważną rolę jako narząd smaku. Język jest mięśniem pokrytym nabłonkiem wielowarstwowym płaskim. Na jego powierzchni grzbietowej znajdują się brodawki językowe, wśród których są brodawki zawierające kubki smakowe.

a) Zaznacz poniżej grupę receptorów, do której należą kubki smakowe języka.

A. telereceptory
B. termoreceptory
C. chemoreceptory
D. mechanoreceptory

b) Wyjaśnij, dlaczego nie odczuwamy smaku czekolady, gdy położymy ją na osuszonym języku.

c) Wypisz z tekstu cechę budowy języka, która pozwala na jego udział w modulowaniu dźwięków.

Na rysunku przedstawiono budowę oka.

a) Podaj rolę mięśnia rzęskowego w ostrym widzeniu przedmiotów oglądanych z różnej odległości.

b) Wymień cztery elementy optyczne oka w takiej kolejności, w jakiej przechodzi przez nie promień świetlny, zanim dotrze do siatkówki.