Zapis równania reakcji chemicznej przebiegającej po dodaniu kwasu solnego do roztworu siarczanu(IV) sodu. Zadanie 21. Arkusz CKE chemia maj 2020 rozszerzony (1 punkt)
Przeprowadzono doświadczenie, którego przebieg zilustrowano na poniższym schemacie:
W każdej z probówek zaobserwowano zmiany świadczące o przebiegu reakcji chemicznej.
Napisz, jaką właściwość kwasu siarkowego(IV) potwierdził wynik doświadczenia w probówce II. Napisz w formie jonowej skróconej równanie reakcji, która zaszła w probówce II po dodaniu roztworu HCl i była przyczyną obserwowanych zmian. Kwas siarkowy(IV) jest słabszy niż kwas chlorowodorowy i jest kwasem . Równanie reakcji:
Zapis równań reakcji monobromowania dwóch węglowodorów nasyconych. Zadanie 22. Arkusz CKE chemia maj 2020 rozszerzony (2 punkty)
Dwa węglowodory nasycone A i B mają w cząsteczkach po pięć atomów węgla. Cząsteczka jednego z tych węglowodorów ma budowę cykliczną. W cząsteczce węglowodoru A wszystkie atomy węgla mają jednakową rzędowość. Węglowodory A i B ulegają bromowaniu na świetle według mechanizmu substytucji rodnikowej. Każdy z nich tworzy wyłącznie jedną monobromopochodną.
Napisz równania reakcji monobromowania węglowodorów A i B. Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych. Równanie reakcji monobromowania węglowodoru A: Równanie reakcji monobromowania węglowodoru B:
Zapis wzorów półstrukturalnych produktów reakcji węglowodoru z chlorowodorem. Zadanie 23.1. Arkusz CKE chemia maj 2020 rozszerzony (1 punkt)
Przeprowadzono reakcję addycji, w której związek X o wzorze sumarycznym C4H8 przereagował z chlorowodorem w stosunku molowym 1:1. W wyniku opisanej przemiany powstały dwa związki, z których jeden ma cząsteczki chiralne i występuje w postaci enancjomerów, a cząsteczki drugiego związku są achiralne.
Napisz wzory półstrukturalne (grupowe) obu produktów reakcji związku X z chlorowodorem. Wzór związku, którego cząsteczki są chiralne: Wzór związku, którego cząsteczki są achiralne:
Rysowanie wzorów pary enancjomerów. Zadanie 23.2. Arkusz CKE chemia maj 2020 rozszerzony (1 punkt)
Przeprowadzono reakcję addycji, w której związek X o wzorze sumarycznym C4H8 przereagował z chlorowodorem w stosunku molowym 1:1. W wyniku opisanej przemiany powstały dwa związki, z których jeden ma cząsteczki chiralne i występuje w postaci enancjomerów, a cząsteczki drugiego związku są achiralne.
Uzupełnij poniższy schemat, tak aby przedstawiał budowę obu enancjomerów chiralnego produktu reakcji związku X z chlorowodorem.
Wskazanie nazwy oraz mechanizmu określonej reakcji chemicznej. Zadanie 24.1. Arkusz CKE chemia maj 2020 rozszerzony (1 punkt)
Olejek eteryczny otrzymywany z majeranku zawiera m.in. substancje, których wzory i nazwy przedstawiono poniżej.
Terpinen-4-ol (związek II) i terpineol (związek III) można otrzymać z terpinolenu (związek IV) w wyniku jego reakcji z wodą w środowisku kwasowym.
Określ typ (addycja, eliminacja, substytucja) i nazwij mechanizm (elektrofilowy, nukleofilowy, rodnikowy) tej reakcji. Typ reakcji: Mechanizm reakcji:
Ocena poprawności informacji na temat reguły Markownikowa. Zadanie 24.2. Arkusz CKE chemia maj 2020 rozszerzony (1 punkt)
Olejek eteryczny otrzymywany z majeranku zawiera m.in. substancje, których wzory i nazwy przedstawiono poniżej.
Terpinen-4-ol (związek II) i terpineol (związek III) można otrzymać z terpinolenu (związek IV) w wyniku jego reakcji z wodą w środowisku kwasowym.
Oceń poprawność poniższej informacji i uzasadnij swoją odpowiedź. Podczas reakcji terpinolenu (związek IV) z wodą powstaje znacznie więcej terpineolu (związek III) niż terpinen-4-olu (związek II), ponieważ zgodnie z regułą Markownikowa terpineol (związek III) jest produktem głównym tej reakcji. Informacja (jest / nie jest) poprawna. Uzasadnienie:
Ocena poprawności zdań dotyczących związków: α-terpinen, terpinen-4-ol, terpineol, terpinolen, p-cymen. Zadanie 25. Arkusz CKE chemia maj 2020 rozszerzony (1 punkt)
Olejek eteryczny otrzymywany z majeranku zawiera m.in. substancje, których wzory i nazwy przedstawiono poniżej.
Terpinen-4-ol (związek II) i terpineol (związek III) można otrzymać z terpinolenu (związek IV) w wyniku jego reakcji z wodą w środowisku kwasowym.
Oceń, czy podane poniżej informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa. 1. W cząsteczce p-cymenu (związek V) co najmniej 8 atomów węgla leży w jednej płaszczyźnie. 2. Z p-cymenu (związek V) można otrzymać α-terpinen (związek I) w wyniku reakcji substytucji. 3. Reakcja p-cymenu (związek V) z bromem wymaga obecności światła lub zastosowania katalizatora, natomiast terpinolen (związek IV) może reagować z bromem w ciemności i bez udziału katalizatora.
Wybór najmocniejszej zasady Brønsteda. Zadanie 26. Arkusz CKE chemia maj 2020 rozszerzony (1 punkt)
Poniżej przedstawiono wzory trzech zasad Brønsteda.
NH3, CH3NH2, C6H5NH2
Porównaj wartości stałych dysocjacji Kb tych zasad w roztworze wodnym w temperaturze 25 °C i uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i podkreśl jedną odpowiedź spośród podanych w każdym nawiasie. Spośród wymienionych związków najmocniejszą zasadą Brønsteda jest (NH3 / CH3NH2 / C6H5NH2 ). Jonem, który najłatwiej odszczepia proton, jest kation o wzorze (NH4+ / CH3NH3+ / C6H5NH3+ ), jest więc on (najmocniejszym / najsłabszym) kwasem Brønsteda.
Obliczanie wartości stałej dysocjacji aminy. Zadanie 27.1. Arkusz CKE chemia maj 2020 rozszerzony (2 punkty)
Pewna amina w roztworze wodnym ulega przemianie zgodnie z poniższym równaniem:
RNH2 + H2O ⇄ RNH3+ + OH–
Przygotowano wodny roztwór tej aminy w temperaturze 25 °C. W otrzymanym roztworze stopień dysocjacji aminy jest równy 3,1%, a pH tego roztworu wynosi 12,2.
Oblicz stałą dysocjacji zasadowej Kb tej aminy w temperaturze 25 °C, a następnie wybierz i podkreśl jej wzór.
Określenie, czy wprowadzenie wodorotlenku do roztworu aminy spowoduje zmianę stopnia dysocjacji aminy. Zadanie 27.2. Arkusz CKE chemia maj 2020 rozszerzony (1 punkt)
Pewna amina w roztworze wodnym ulega przemianie zgodnie z poniższym równaniem:
RNH2 + H2O ⇄ RNH3+ + OH–
Przygotowano wodny roztwór tej aminy w temperaturze 25 °C. W otrzymanym roztworze stopień dysocjacji aminy jest równy 3,1%, a pH tego roztworu wynosi 12,2.
Rozstrzygnij, czy dodanie stałego wodorotlenku potasu do opisanego roztworu tej aminy będzie miało wpływ na wartość jej stopnia dysocjacji. Uzasadnij swoją odpowiedź. Rozstrzygnięcie: Uzasadnienie:
Zapis jonowo-elektronowy równań połówkowych reakcji redoks nitrobenzenu z jonami tytanu(III) w środowisku kwasowym. Zadanie 28. Arkusz CKE chemia maj 2020 rozszerzony (1 punkt)
Benzen łatwo ulega reakcji nitrowania, której produkt może być substratem dalszych przemian. Przykładowo: w środowisku kwasowym nitrobenzen reaguje z chlorkiem tytanu(III) zgodnie z poniższym schematem:
Napisz w formie jonowej, z uwzględnieniem liczby oddawanych lub pobieranych elektronów (zapis jonowo-elektronowy), równania reakcji redukcji i utleniania zachodzących podczas opisanego procesu. Równanie reakcji redukcji: Równanie reakcji utleniania:
Zapis równania jonowego skróconego reakcji otrzymywania aniliny z jej soli. Zadanie 29. Arkusz CKE chemia maj 2020 rozszerzony (1 punkt)
Benzen łatwo ulega reakcji nitrowania, której produkt może być substratem dalszych przemian. Przykładowo: w środowisku kwasowym nitrobenzen reaguje z chlorkiem tytanu(III) zgodnie z poniższym schematem:
Organiczny produkt redukcji nitrobenzenu można – za pomocą właściwie dobranego odczynnika – praktycznie całkowicie przeprowadzić w inną pochodną benzenu – anilinę.
Uzupełnij poniższy schemat opisanej reakcji, tak aby otrzymać jonowy skrócony zapis jej równania.
Przypisywanie wartości stopniu tlenienia atomom węgla w tryptofanie. Zadanie 30. Arkusz CKE chemia maj 2020 rozszerzony (1 punkt)
Serotonina, nazywana hormonem szczęścia, powstaje z aminokwasu białkowego – tryptofanu. W pierwszym etapie przedstawionego poniżej ciągu przemian tryptofan ulega reakcji substytucji, w wyniku czego powstaje hydroksylowa pochodna, która następnie przekształca się w serotoninę. W kolejnych przemianach z serotoniny powstaje melatonina.
Uzupełnij tabelę. Wpisz formalny stopień utlenienia atomu węgla oznaczonego literą a we wzorze cząsteczki tryptofanu oraz atomu węgla oznaczonego literą b we wzorze jego hydroksylowej pochodnej. Napisz, jaką funkcję (utleniacza albo reduktora) pełni tryptofan w pierwszym etapie przedstawionego ciągu przemian. 
Określenie możliwości odróżnienia serotoniny od melatoniny. Zadanie 31. Arkusz CKE chemia maj 2020 rozszerzony (1 punkt)
Serotonina, nazywana hormonem szczęścia, powstaje z aminokwasu białkowego – tryptofanu. W pierwszym etapie przedstawionego poniżej ciągu przemian tryptofan ulega reakcji substytucji, w wyniku czego powstaje hydroksylowa pochodna, która następnie przekształca się w serotoninę. W kolejnych przemianach z serotoniny powstaje melatonina.
W dwóch nieoznakowanych probówkach znajdują się serotonina i melatonina.
Uzupełnij poniższe zdanie dotyczące możliwości rozróżnienia tych związków. Wybierz i podkreśl jedną odpowiedź spośród podanych w każdym nawiasie. Zawartość obu probówek (może / nie może) być rozróżniona za pomocą wodnego roztworu chlorku żelaza(III), ponieważ (tylko w cząsteczkach melatoniny / tylko w cząsteczkach serotoniny / w cząsteczkach obu związków) występuje (ugrupowanie fenolowe / wiązanie amidowe / wiązanie estrowe).
Ocena poprawności zdań dotyczących aminokwasów. Zadanie 32. Arkusz CKE chemia maj 2020 rozszerzony (1 punkt)
Serotonina, nazywana hormonem szczęścia, powstaje z aminokwasu białkowego – tryptofanu. W pierwszym etapie przedstawionego poniżej ciągu przemian tryptofan ulega reakcji substytucji, w wyniku czego powstaje hydroksylowa pochodna, która następnie przekształca się w serotoninę. W kolejnych przemianach z serotoniny powstaje melatonina.
Oceń, czy podane poniżej informacje są prawdziwe. Zaznacz P, jeśli informacja jest prawdziwa, albo F – jeśli jest fałszywa. 1. W wyniku reakcji dekarboksylacji z serotoniny można otrzymać 5-hydroksytryptofan. 2. Serotonina, podobnie jak tryptofan, jest aminokwasem białkowym. 3. Cząsteczka związku A zawiera wiązanie amidowe (peptydowe).
