Wybór poprawnych określeń dotyczących rozpuszczalności dwóch soli oraz stężeń ich roztworów. Zadanie 20. Arkusz CKE chemia maj 2021 rozszerzony (1 punkt)
Na wykresie przedstawiono zależność rozpuszczalności w wodzie dwóch soli – K2CrO4 i Pb(NO3)2 – od temperatury.
Przeprowadzono doświadczenie zilustrowane na poniższym schemacie.
Następnie zawartość zlewek ogrzano do temperatury 𝑡, w której w zlewce II cały azotan(V) ołowiu(II) uległ rozpuszczeniu, a otrzymany roztwór był nasycony.
Napisz wartość temperatury 𝒕, a następnie uzupełnij poniższe zdanie dotyczące mieszanin otrzymanych w obu zlewkach po ogrzaniu ich zawartości do temperatury 𝒕. Wybierz i podkreśl jedną odpowiedź spośród podanych w każdym nawiasie. 𝑡 = Roztwór w zlewce I jest (nienasycony / nasycony), a jego stężenie wyrażone w procentach masowych jest (mniejsze niż / takie samo jak / większe niż) stężenie roztworu wyrażone w procentach masowych w zlewce II.
Obliczanie masy osadu na podstawie znajomości rozpuszczalności reagujących ze sobą soli. Zadanie 21. Arkusz CKE chemia maj 2021 rozszerzony (2 punkty)
Na wykresie przedstawiono zależność rozpuszczalności w wodzie dwóch soli – K2CrO4 i Pb(NO3)2 – od temperatury.
Do 100 gramów nasyconego roztworu azotanu(V) ołowiu(II) o temperaturze 32 °C dodano 100 gramów nasyconego roztworu chromianu(VI) potasu o temperaturze 32 °C. W wyniku przemiany zilustrowanej poniższym równaniem wytrącił się osad.
Pb2+ + CrO42– → PbCrO4
Oblicz masę otrzymanego osadu. Wskaż substancję użytą w nadmiarze – podaj jej wzór lub nazwę. Przyjmij, że opisana przemiana przebiegła z wydajnością równą 100%. Masy molowe są równe: M K2CrO4 = 194 g∙mol–1, M Pb(NO3)2 = 331 g∙mol–1, M PbCrO4 = 323 g∙mol–1. Masa osadu: W nadmiarze użyto:
Wybór poprawnych określeń dotyczących doświadczenia z użyciem miedzi i kwasu azotowego(V) oraz siarkowego(VI). Obliczanie masy osadu na podstawie znajomości rozpuszczalności reagujących ze sobą soli. Zadanie 22. Arkusz CKE chemia maj 2021 rozszerzony (2 punkty)
W dwóch nieoznaczonych probówkach znajdowały się oddzielnie: rozcieńczony wodny roztwór kwasu azotowego(V) i rozcieńczony wodny roztwór kwasu siarkowego(VI). W tych roztworach zanurzono blaszki miedziane, a zawartość probówek lekko ogrzano.
Po zanurzeniu blaszki miedzianej w roztworze kwasu X i ogrzaniu zawartości probówki wydzielał się bezbarwny gaz, który w kontakcie z powietrzem zabarwiał się na kolor czerwonobrunatny.
Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i podkreśl jedną odpowiedź spośród podanych w każdym nawiasie. W rozcieńczonym roztworze kwasu azotowego(V) miedź (reaguje z wydzieleniem gazowego tlenku / reaguje z wydzieleniem wodoru / nie reaguje) i roztwór (przyjmuje barwę niebieską / pozostaje bezbarwny). W rozcieńczonym roztworze kwasu siarkowego(VI) miedź (reaguje z wydzieleniem gazowego tlenku / reaguje z wydzieleniem wodoru / nie reaguje) i roztwór (przyjmuje barwę niebieską / pozostaje bezbarwny). Kwasem X jest (HNO3 / H2SO4).
Zapis wzoru półstrukturalnego oraz nazwy systematycznej jodku alkilu użytego w reakcji Wurtza. Zadanie 23. Arkusz CKE chemia maj 2021 rozszerzony (1 punkt)
Alkany można otrzymać z halogenków alkilów o ogólnym wzorze R–X, w którym R oznacza grupę alkilową, a X – atom halogenu (chloru, bromu lub jodu). Halogenki alkilów reagują z sodem zgodnie z poniższym schematem:
Reakcję przeprowadza się w środowisku bezwodnym w podwyższonej temperaturze. Jeżeli do reakcji zastosuje się jeden halogenek alkilu, R–X, otrzymuje się jeden alkan, a przy zastosowaniu różnych halogenków alkilów, np. R1–X i R2–X, powstaje mieszanina alkanów.
Na podstawie: R.T. Morrison, R.N. Boyd, Chemia organiczna, Warszawa 2008.
Pewien jodek alkilu poddano działaniu sodu i otrzymano alkan o wzorze:
Napisz wzór półstrukturalny (grupowy) i nazwę systematyczną jodku alkilu, który poddano działaniu sodu w opisanej reakcji. Wzór półstrukturalny (grupowy): Nazwa systematyczna:
Ocena poprawności zdań dotyczących reakcji Wurtza. Zadanie 24. Arkusz CKE chemia maj 2021 rozszerzony (1 punkt)
Alkany można otrzymać z halogenków alkilów o ogólnym wzorze R–X, w którym R oznacza grupę alkilową, a X – atom halogenu (chloru, bromu lub jodu). Halogenki alkilów reagują z sodem zgodnie z poniższym schematem:
Reakcję przeprowadza się w środowisku bezwodnym w podwyższonej temperaturze. Jeżeli do reakcji zastosuje się jeden halogenek alkilu, R–X, otrzymuje się jeden alkan, a przy zastosowaniu różnych halogenków alkilów, np. R1–X i R2–X, powstaje mieszanina alkanów.
Na podstawie: R.T. Morrison, R.N. Boyd, Chemia organiczna, Warszawa 2008.
Mieszaninę 2-jodobutanu i jodku metylu poddano działaniu sodu i otrzymano różne alkany.
Oceń prawdziwość poniższych zdań. Zaznacz P, jeżeli zdanie jest prawdziwe, albo F – jeśli jest fałszywe. 1. W opisanej reakcji otrzymano cztery różne alkany. 2. Otrzymanym w opisanej reakcji alkanem o najmniejszej masie cząsteczkowej był metan. 3. Alkanem o największej masie cząsteczkowej – otrzymanym w opisanej reakcji – był 3,4-dimetyloheksan.
Uzupełnienie ciągu przemian z udziałem 2-jodobutanu oraz powstałego z niego alkoholu. Zadanie 25.1. Arkusz CKE chemia maj 2021 rozszerzony (1 punkt)
W wyniku zasadowej hydrolizy 2-jodobutanu otrzymano alkohol, który następnie utleniono tlenkiem miedzi(II).
Uzupełnij schemat opisanych przemian. Wpisz wzory półstrukturalne (grupowe): 2-jodobutanu, alkoholu otrzymanego w wyniku zasadowej hydrolizy 2-jodobutanu i organicznego produktu utlenienia tlenkiem miedzi(II) tego alkoholu.
Wybór poprawnych określeń dotyczących reakcji jodku alkilu. Zadanie 25.2. Arkusz CKE chemia maj 2021 rozszerzony (1 punkt)
W wyniku zasadowej hydrolizy 2-jodobutanu otrzymano alkohol, który następnie utleniono tlenkiem miedzi(II).
Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i podkreśl jedną odpowiedź spośród podanych w każdym nawiasie. Hydroliza zasadowa jodku alkilu jest reakcją (addycji / substytucji / eliminacji) zachodzącą zgodnie z mechanizmem nukleofilowym. Przykładem obojętnego elektrycznie nukleofilu jest cząsteczka (CH4 / H2 / NH3), a nukleofilu jonowego – jon (CN– / Cu2+ / H3O+).
Zapis wzoru grupowego oraz nazwy alkoholu będącego substratem reakcji dehydratacji. Zadanie 26.1. Arkusz CKE chemia maj 2021 rozszerzony (1 punkt)
Alkeny można otrzymać m.in. w wyniku reakcji eliminacji wody z alkoholi (tzw. reakcja dehydratacji alkoholi).
Poddano dehydratacji 3-metylobutan-2-ol i otrzymano mieszaninę alkenów A i B, przy czym alken A jest produktem głównym (atom wodoru jest odrywany w tym przypadku od tego atomu węgla, który jest połączony z mniejszą liczbą atomów wodoru), a alken B – produktem ubocznym przemiany.
Produkt A można także otrzymać w wyniku dehydratacji innego alkoholu.
Podaj wzór półstrukturalny (grupowy) i nazwę systematyczną tego alkoholu. Wzór: Nazwa systematyczna:
Zapis równania reakcji alkenu z HBr prowadzącej do głównego produktu organicznego. Zadanie 26.2. Arkusz CKE chemia maj 2021 rozszerzony (1 punkt)
Alkeny można otrzymać m.in. w wyniku reakcji eliminacji wody z alkoholi (tzw. reakcja dehydratacji alkoholi).
Poddano dehydratacji 3-metylobutan-2-ol i otrzymano mieszaninę alkenów A i B, przy czym alken A jest produktem głównym (atom wodoru jest odrywany w tym przypadku od tego atomu węgla, który jest połączony z mniejszą liczbą atomów wodoru), a alken B – produktem ubocznym przemiany.
Napisz równanie reakcji alkenu A z bromowodorem (HBr) prowadzącej do powstania produktu głównego tej przemiany. Zastosuj wzory półstrukturalne (grupowe) związków organicznych.
Określenie typu hybrydyzacji oraz stopnia utlenienia wskazanych atomów węgla w cząsteczce mentolu i tymolu. Zadanie 27. Arkusz CKE chemia maj 2021 rozszerzony (2 punkty)
Poniżej przedstawiono wzory dwóch związków organicznych: mentolu i tymolu.
Uzupełnij poniższe tabele. • Określ formalne stopnie utlenienia: atomu węgla oznaczonego we wzorze mentolu literą b oraz atomu węgla oznaczonego we wzorze tymolu literą y.
• Określ hybrydyzację orbitali walencyjnych: atomu węgla oznaczonego we wzorze mentolu literą a oraz atomu węgla oznaczonego we wzorze tymolu literą x.
Określenie, czy cząsteczka tymolu jest chiralna wraz z uzasadnieniem. Zadanie 28. Arkusz CKE chemia maj 2021 rozszerzony (1 punkt)
Poniżej przedstawiono wzory dwóch związków organicznych: mentolu i tymolu.
Rozstrzygnij, czy cząsteczka tymolu jest chiralna. Odpowiedź uzasadnij. Rozstrzygnięcie: Uzasadnienie:
Wybór poprawnego fragmentu zdania dotyczącego wartości stałej i stopnia dysocjacji roztworu kwasu mrówkowego po jego rozcieńczeniu. Zadanie 29. Arkusz CKE chemia maj 2021 rozszerzony (1 punkt)
Do 500 cm3 wodnego roztworu kwasu metanowego (mrówkowego) o stężeniu 1 mol ∙ dm−3 dodano 500 cm3 wody. Temperatura otrzymanego roztworu nie uległa zmianie.
Dokończ zdanie. Zaznacz odpowiedź wybraną spośród A–C oraz odpowiedź wybraną spośród 1.–3. Należy wnioskować, że po dodaniu wody do wodnego roztworu kwasu metanowego
Obliczanie masy kwasu etanowego użytego do równowagowej reakcji estryfikacji. Zadanie 30. Arkusz CKE chemia maj 2021 rozszerzony (2 punkty)
Reakcja estryfikacji, w której uczestniczą kwas etanowy i butan-2-ol, zachodzi w środowisku kwasowym zgodnie z równaniem:
W temperaturze T stężeniowa stała równowagi tej reakcji Kc = 2,12.
Na podstawie: Estryfikacja, https://tsl.wum.edu.pl [dostęp 09.01.2020]
Oblicz, ile gramów bezwodnego kwasu etanowego należy użyć do reakcji z jednym molem butan-2-olu w temperaturze T, aby przereagowało 85% początkowej ilości butan-2-olu.
Wybór poprawnych określeń dotyczących reakcji estryfikacji. Zadanie 31. Arkusz CKE chemia maj 2021 rozszerzony (1 punkt)
Reakcja estryfikacji, w której uczestniczą kwas etanowy i butan-2-ol, zachodzi w środowisku kwasowym zgodnie z równaniem:
W temperaturze T stężeniowa stała równowagi tej reakcji Kc = 2,12.
Na podstawie: Estryfikacja, https://tsl.wum.edu.pl [dostęp 09.01.2020]
Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i podkreśl jedną odpowiedź spośród podanych w każdym nawiasie. Przy użyciu w opisanej reakcji równomolowej mieszaniny kwasu i alkoholu wydajność tej reakcji jest w temperaturze T (niższa niż / równa / wyższa od) 85%. Opisaną reakcję przeprowadza się w środowisku kwasowym, ponieważ jony H+ (katalizują tę reakcję / zwiększają wydajność tej reakcji). W środowisku zasadowym opisany ester ulega hydrolizie, której produktami są butan-2-ol i (kwas etanowy / sól kwasu etanowego).
Wybór poprawnych określeń dotyczących wiązań wodorowych tworzonych przez kwas octowy. Zadanie 32. Arkusz CKE chemia maj 2021 rozszerzony (1 punkt)
Cząsteczki kwasu etanowego mogą tworzyć dimer:
Dimer ten występuje w stanie gazowym oraz w roztworach kwasu etanowego w rozpuszczalnikach nietworzących z nim wiązań wodorowych.
Uzupełnij poniższe zdania. Wybierz i podkreśl jedną odpowiedź spośród podanych w każdym nawiasie. Przedstawiony w informacji dimer powstaje w wyniku tworzenia się wiązań (kowalencyjnych / jonowych / wodorowych) między cząsteczkami kwasu etanowego. Rozcieńczony roztwór kwasu etanowego w wodzie (nie zawiera dimerów / zawiera dimery), ponieważ woda (nie tworzy wiązań wodorowych / tworzy wiązania wodorowe) z cząsteczkami kwasu etanowego.
